Пашалан пӧлеклыме ӱмыр

Василий (Васетка) 1913 ийыште Изи Келтей ялыште Пашбек Батыров ден Пачий Изибаеван кресаньык ешешышт шочын. Пасет изаже тунам вич ияш лийын. Изинек кресаньык пашаш шуаралт кушшо рвезе Красноуфимскысе ял озанлык техникумыш агрономлан тунемаш пурен. Тунем лекмеке, 1935 ий 1 октябрь марте Свердлов кундемысе Манчажский МТС-ыште агрономлан ыштен. Тулеч вара Омск олаште квалификацийым кӱкшемдыме да ял озанлык пашалан специалист-влакым ямдылыше Всесоюзный институтышто кумдан палыме Терентий Мальцев дене шинчымашыжым келгемден. Тунам илышыште И.В. Сталинын «Главное - теперь в людях, овладевших техникой» ойжо кумда верым айлен. Шочмо кундем шке декыже ӱжын. Тыге Василий, тунем лекмеке, Янаул МТС-ыште агрономлан тыршаш тӱҥалын. Самырык специалистын моло наукымат шымлаш кумылжо лектын. Умбакыжат тунемаш шонымашыжым шукташ эн лишыл верлан Эльян селасе педтехникум шотлалтын. Тудым ачам экстерн дене тунем лектын да туныктышо лийын. 

1931-38 ийла коллективизаций, у илышым, у обществым ыштыме, НЭП, элын промышленностьшым вияҥдыме, раскулачиваний, калыкын тушманжылан шотлалтше-влакым кычалме жап семын палыме улыт. 1937-38 ийлаште Келтейыште вич туныктышо ты азапыш логалын (нуным арестоватленыт), коклаштышт И.А. Абдуллин ден Р.Н. Васильеват лийыныт, директор А.С. Чорайным лӱяш шоненыт. Келтей гыч репрессийыш чылаже 55 утла еҥ логалын. 1938 ийыште школ директорлан С.И. Салмияровым шогалтеныт, школышто кум туныктышо гына кодын. Василий Васильевич ты пагытыште тӱрлӧ верлаште пашам ыштен. Тудо Калегинысе, У Пураялысе тичмаш огыл кыдалаш школлаште, вара Келтей школышто завучлан тыршен. Тиде гына тудым утарен коден. Но осал саманын толкынжо тудланат логалын. Ачамым ик сутка шкет камерыште кечыктеныт. Тиде йӧсылыкым тудо чытен. Тудын деч кӱлеш уверым пален кертде, НКВД пашаеҥ-влак ачамым колтеныт.  

1941 ий кеҥежым самырык ешын суртышкыжо ойго толын. Азам ыштыме годым ачамын Пика Изибаева пелашыжын ӱмыржӧ лугыч лийын. Тыге ачам ден изи Евстолия ӱдыржӧ коктын кодыныт. 1942 ий тӱҥалтыште БАССР Наркомземын приказше почеш ачамым старший агрономлан, Калтаса МТС вуйлатышын алмаштышыжлан шогалтеныт. Нуно МТС-ын тӱшкагудыштыжо илаш тӱҥалыныт. Василий Васильевичым Уфаш Наркомземыш пашаш ӱжыныт, но тудо келшен огыл. Сар годсо ийлаште элыште эше «Дать фронту и стране больше хлеба, мяса и сырья для промышленности - священный долг работников социалистического сельского хозяйства» ӱжмаш озаланен. 1944 ий мартыште ачамлан Калтаса МТС-ым вуйлаташ ӱшаненыт. Тугодсо пагытыште техника начаррак лийын. Алмаштышаш, ачалышаш ӱзгар ситен огыл, утларакшым подшипник-влак кӱлыныт. Тиде нелылыкым кузе-гынат сеҥыман лийын. Тыге Василий Васильевич Свердловск олаш каен, тушто СССР Совнарком пеленсе Госпланын уполномоченныйжын алмаштышыже Вологдин, тӱҥ инженер К.И. Козлов, шарикоподшипниковый заводын вуйлатышыже-влак дене вашлийын. Тыге кӱлешан подшипник-влакым налыныт. Мут толмашеш, изиэм годым пӧртӧнчылысӧ кӱвар йымалне браунингым - изи пистолетым - кондыштарыме ӱштым муынам ыле. Тиде ӱштӧ ачамын лийын улмаш, тудо военный формым чиен коштын. 

…1944 ийыште туныктышо, Амчемучаш школын директоржо Александра (Сандай) Ивановна Изибаевам Ӱлыл Качмаш ялысе йочапӧртыш завучлан кусареныт (Тудо 1936 ийыште тушто «ликбез» школышто туныктен.). Тудо ийыштак нуно ачам дене у ешым чумыреныт. 1946 ий мартыште ачамым Краснохолмский МТС-ыш, майыште Калтаса районысо Ильич лӱмеш райсемхозыш агрономлан шогалтеныт. У еш Шоръялыште илаш тӱҥалын. Евстолия тусо тӱҥалтыш школыш коштын (Туныктышылан Илья Сергеевич Сергеев ыштен.). Александра Ивановна Киябак школышто туныктен. Шоръялыште у ешыште кок ӱдыр - Люба ден Люда - шочыныт. 1949 ий февральыште ачамым Всесоюзный коммунистический партийын Калтаса районысо комитетшын ял озанлык пӧлкажым вуйлаташ кусареныт. Еш Советский уремыште илен. Александра Ивановна Калтасаште тӱҥалтыш школышто туныктен. 

1950 ийыште колхоз-влакым пырля ушаш тӱҥалыныт. Изи ден Кугу Келтейысе «Красный партизан» да «Большевик» колхоз-влакымат иктыш ушеныт. Ялыште 13 декабрьыште эртыше собранийыш район гыч толшо еҥым - ачамым - у колхозын председательжылан сайленыт. Колхозлан «Большевик» лӱмым пуэныт. Тыге еш шочмо вер-шӧрышкыжӧ пӧртылын. Тыште Советский уремыште, Александра Ивановнан Карлугась акажын илыме шочмо суртышт деч мӱндырнӧ огыл яра шогышо пӧртым налыныт. Тушто Надя ӱдырышт ден Роберт эргышт шочыныт. Пӧрт тошто лийын, уым чоҥаш кӱлын. Нефтяник-влак чодыра гыч пушеҥгым кондаш полшеныт (Нуно тыштыла тӱрлӧ вере разведочный буренийым эртареныт.). Тарлыме пашаеҥ-влак 1955 ийыште, эрге шочмо жапыште, пӧртым нӧлтен шынденыт. Тудо ийын шошо гыч Василий Васильевич МТС-ыште, шыже гыч «Большевик» колхозышто агрономлан ыштен.

1959 ий апрельыште колхоз-влакын кокымшо ушнымашышт лийын. У колхозлан «Родина» лӱмым пуэныт. Тушто ныл комплексный бригадым ыштеныт. Икымше - Келтей ден Келтей кутыр (Илинбаевка), кокымшо - Кутерем, кумшо - Кельтешка, нылымше - Графск, Николаевка, Семеновка, Глуховка ял-влак. Председательлан Василий Спиридонович Старцевым, агроном ден экономистлан В.В. Пашбековым сайленыт. 1959 ийыште тудын чертежшо почеш кермыч заводым ыштеныт.

1960 ий августышто Василий Васильевич кумшо тӱшка инвалидность дене канышыш лектын. Общественный пашамат намиен, ревизионный комиссийын вуйлатышыже лийын. 1971 июньышто тудо илыш дене чеверласыш. Ачам еҥым колышт моштышо, поро сугыньым пуышо, еҥлан полшаш тыршыше поро еҥ ыле. Математик семынат пашам ворандарен моштен. Еҥ-влаклан Москваш СССР Верховный Совет Президиумын председательже Н.В. Подгорныйлан йодмашан серыш-влакым возгалаш полшен. Могай кече лийшашым кок арня ончыч пален, садлан игече нерген тудын деч районыштат йодыштыныт. Погынымашлаште кагаз деч посна ойлен, калыкым поро пашалан тарватен моштен. Йӱкшӧ пеш мотор лийын: мурымыж годым уло калык йывыртен колыштын. Тиде койыш-шоктышыжо икшывыже-влак декат куснен. Тудын ойлымо мутшо тыгайрак ыле: «Нужнан гынат,  чын илыман». Ачамым кок медаль дене наградитленыт. Мый тудын деч изинек шуко пашалан тунем кодым. Ачам шурно лекмым кузе шотлаш умылтарен, коклан пеленже мыйым пасуш налеш ыле. Емыж вондо-влакым кузе эмлаш, пӱчкедаш, прививкым ышташ, шындаш да шуко моло пашаланат туныктен. Тугай волгалтше еҥ семын ушешем кодын. 

Александра Ивановна, канышыш лекмекат, ик пагыт школышто туныктен, общественный пашам намиен, эмганыше еҥ-влакым тӧрлен - йыжыҥым верышкыже шынден. Тудо РСФСР Просвещенийын отличникше улеш, куд медаль дене палемдалтын. 2003 ий октябрь тылзыште, мемнан коден, вес тӱняш кайыш.

Авам ден ачамын икшывыштат илышыште шке верым муыныт. Евстолия медицина корным ойырен, Красный Яр, Калтаса, Кутерем селалаште, Келтей больницыште, Уфаште пашам ыштен, кызыт Челябинск олаште ила. Любовь -  медшӱжар, Башкортостан Республикысе здравоохраненийын заслуженный пашаеҥже, Уфаште ила. Людмила Йошкар-Оласе Тӱвыра да сымыктыш колледжыште преподавательлан ыштен, Марий Эл Республикысе тӱвыран заслуженный пашаеҥже, Г.П. Пашуткин пелашыж дене Йошкар-Олаште илат. Надежда - фармацевт, Кутерем селаште ила. Мый, Роберт - инженер-электрик, Россий Федерацийын Почетан нефтяникше. Раиса Асыляновна пелашем дене ава-ачан сурт олмышто, шкенан чоҥымо у пӧртыштӧ, илена. 

Пашбековмыт тукымым 11 уныка да 8 кугезе уныка шуят.