Все новости
Илыш пасу
21 Сӱрем 2023, 14:15

Тунемаш, тунемаш, тунемаш

Шукерте огыл мыланем Гельсий Зайниевын «Элна мемнан - ямле Мишкан» книга кидышкем логале. Тушто Мишкан районышто шочын-кушшо да кугу кӱкшытыш шушо икмыняр еҥ нерген возен. Книгам лудын лекмек, Тӧргымдӱр ялыште шочын-кушшо Епча Екишевич Екишевын илыш корныжо вуеш кодо.

Тунемаш, тунемаш, тунемаш
Тунемаш, тунемаш, тунемаш

Тудын койыш-шоктышыжо шонкалаш тарата, 1902 ийыште кресаньык ешеш шочын-кушкын. Кок классан училищым тунем лекмек, ик жап Кугу Соказа сельсоветын секретарьжылан пашам ышта, 1920 ийыште Эльянысе (Николо-Березовка) педагогический техникумыш тунемаш пура. Тушто тунеммыж годым, лӱмжым мӧҥгешла возен (Епча-Ачпе), газетлашке статья-влакым колтылаш тӱҥалеш. Педтехникум деч вара 1924 ийыште Озаҥ олаш тунемаш кая. Но илыш нелылан тунеммым кудалта да Москваште Центриздатын марий секцийыштыже пашам ышта, тунамак Эрвел калык-влак институтысо ближневосточный факультетын турецкий секторыштыжо тунемаш тӱҥалеш.  Епча шинчымашлан шуко жапым ойырен гынат, пашажым кудалтен огыл, 1927-1931 ийлаште 27 книга ден брошюрым марий йылмыш савырен да Центриздатыште печатлен луктын. 

Армийыште служитлымыже годым Московский пролетарский дивизий пеленсе военный курсым тунем лектын. А 1931-1934 ийлаште Турцийысе Стамбул олаште совет торговый организацийын теҥыз да транспорт отделым вуйлатышылан пашам ыштен. Тушечын пӧртылмек, НКВД (вара МВД) органла дене шке илышыжым кылда. У пашалан кӱлшӧ шинчымашым налаш манын, витле ияш пӧръеҥ СССР элкӧргӧ паша наркоматын (министерствын) кӱшыл школышкыжо тунемаш пура да чыла «визытанлан» гына тунем лектеш. Ӱмыржын пытартыш ийлаште Московский областьын внутренний паша управленийыштыже пашам ыштен. 

Епча Екишев ончыкылыкым ужын моштышо, пашаче да шинчымашыжым эре шуарен шогышо пӧръеҥ лийын. Илыш сай, паша вияҥже, калык ушан лийже манын шонен. Тудо кеч-могай пашам шуктен ыштен, шкенжын нергенат сай шонымашым гына коден. Кызыт тунемаш чыла йӧн уло, туге гынат самырык-влак тунемаш ӧрканат, ача-ава полшымо дене илат. Чын, тӱҥ шотышто марий калык койыш-шоктыш дене вожылшан да ӱҥышӧ улеш. Южиктыже мыйын нимо миен ок лек манын шона. Марий ялыште шочын-кушшо рвезын шкенжын ӱнарже, тыршымыжлан кӧра кугу кӱкшытыш шуын кертмыже чылалан пример лийшаш.

Автор:Л. БАЙРАМОВА.
Читайте нас: