Эреак шӱмыштӧ ила…

Нефтекамск олаште илыше Андалина Андрияноват шкаф гыч шӱлыкын Юрий пелашыжын армийыште служитлыме альбомжым луктеш. Тыште йӧратыме еҥын фотожо-влак веле огыл, мӱндыр Афган курык кокла гыч серыме икмыняр серышыжат аралалтеш. Нуным эше самырык Юра йӧратыме ӱдыржылан серен. «Салам лийже, шергаканем! Шокшо салам дене вашка тый декет Юра. Пеш кугу тау серышетлан да фотом колтыметлан. Ынде тый эреак пеленем лият. Мыйын чыла сай, таза-эсен улам, служба эркын кая...» Тиде фотокартычкым варажым Юрий Андриянов кажне гана заданийыш кайымыж годым оҥ кӱсеныштыже кондыштарен. Кеч-мо лиеш гынат, йӧратыме еҥже арален кода манын ӱшанен.

Андалина ден Юран икте-весе дене палыме лийме историйыштат серыш гычак тӱҥалын. Самырык ӱдыр рвезын пырля тунемме йолташыже - Лидия дене пырля Нефтекамск оласе 59-ше номеран училищыште кассир-контролерлан тунемын. Лач Лидия Юралан мӱндыр Калтаса район гыч весела ӱдыр нерген шижтарен (Чынжым гын, район мӱндырак огыл. Но варажым ӱдырым туларташ толшо оньава тыге каласен: «Корак миен шудымо вер»). А икымше гана нуно Юрам армийыш ужатымаште вашлийыныт. Икымше ончалтыш гыч йӧратымаш ылыжын, варажым кок ий серышым возгаленыт…

- Тудо серышыштыже ик ганат сар нерген возен огыл, - ойла Андалина Асылбаевна. - Пӱртӱс, игече нерген каласкален. Афган курык коклаште кушшо пеледыш-влакым коштен колтедылын.

Андалина Калтаса районысо Павасола ялеш шочын-кушкын, Юрий - Бирск район Кужнур ялеш. Кужнур ялысе кыдалаш школым тунем пытарымек, Бирск оласе 102-шо СПТУ-ш тунемаш пурен, водитель специальностьым налын. А варажым армий, Афганистан… да йӧратыше кок шӱмым ушышо серыш-влак.

- Мӧҥгӧ илыше, таза-эсен пӧртылын, - умбакыже шуя Андалина Асылбаевна. - Шарнем, совет войскам лукмо деч вара вес кечынжак мылам телеграмме толын. Тушто тыге возымо ыле: «Таза-эсен пӧртылынам». Тыгаяк телеграммым Юран мӧҥгыштыжат налыныт. Афган гыч лекмекышт, нуным пукшеныт, школьник-влак изирак концертым ончыктеныт. Лишыл еҥыштлан телеграммым колташ манын, нунын деч адресым йодыныт. Юра шкенжын мӧҥгысӧ адресшым да мыйыным пуэн. А варажым тудо уэш Афганистаныш пӧртылын да демобилизаций марте туштак служитлен.

Юрий Анатольевич БТР-ын водительжылан служитлен. Военный билетыштыже тыге возымо: «Афганистан республике территорийыште командованийын спецзаданийжым шуктен…» А могай спецзаданийым? Тидын нерген ме нигунам пален огына нал, вет войскам лукмо деч вара 23 ий эртымеке, лач Воин-интернационалист-влакым шарныме кечын, тудын ӱмыржӧ кӱрылтын. А илымыж годым афган сӧй нерген нимом каласкален огыл.

- Лач ик гана кузе Афган гыч лекмышт нерген ойлымыжым колынам, - шарналта тулык вате. - Колонно-влак мине деч эрыктыме корно дене каеныт. Тамык корно манаш гын, чынракат лиеш докан. Шоненыт, эше изиш да тыныс илыш тӱҥалеш. Вуй ӱмбалнышт нимогай пуля шӱшкен огыл, колымаш, лӱдмаш нерген шонымашат лийын огыл. Тольык тиде корнышто я ик вере, я вес вере БМП-влак  пудештаралтыныт. Мыйын Юрамым Юмо арален коден, очыни. А ончылнырак кайыше салтак-влак шочмо элыш пӧртылын огытыл...

Таче ме, Юрий Андрияновын наградыже-влакым ончен, кузе тудлан афган сӧйын тулжым эрташ пернымым тогдаен гына кертына. Латкандаш ияш рвезе лӱддымылыкым, чолгалыкым ончыктен, присягылан ӱшанле кодын. Кызыт тудын пелашыже чыла наградыжым аклен арала - «За боевые заслуги», «Воину-интернационалисту от благодарного афганского народа», «За отличие в охране государственной границы СССР». Пытартыш медальже тале шуравим демобилизоватлалтмыж деч вара гына муын.

- Чыла тиде шарнымаш, - ойла Андалина. - Нуно шергакан да йӧратыме еҥнам мондаш огыт пу. Мыйын Юрам пеш поро, весела, чын верч шогышо да путырак виян ыле. Эреак еҥлан полшаш тыршен. Очыни, садланак Юмо сарыште илышыжым арален коден, а мемнан деч лач Воин-интернационалист-влакым шарныме кечын ойырен. Лу ий эртен, но тудо мемнан шӱм-чоныштына ӱмыреш илаш тӱҥалеш.

Почешмут олмеш

Андалина ден Юрий Андрияновмыт 22 ий Нефтекамск олаште ваш келшен, икте-весым пагален, йӧратен иленыт. Кок эргым йол ӱмбак шогалтеныт. Анатолий эргышт индивидуальный предприятий вуйлатышын полышкалышыжлан тырша. Йӧратыме Ангелина пелашыж дене кок икшывым куштат. Андрей эргышт бобслей дене Россий спортын мастерже улеш. Но тидыже вес историй лиеш, шонем…