Все новости
Илыш пасу
2 Июнь 2020, 17:35

Ӱмбалым кочкын

Мемнан ялыште Мандияр лӱман кок пӧръеҥ илен. Иктыжым капше кӱчыкраклан кӧра изи Мандияр маныт ыле. Тудым мыят пеш сайын палем, йыргешке шӱргывылышан, шемалге ӱпан, йомартле, ойласаш йӧратыше, весела марий ыле.

Изи Мандияр ачаж деч кодшо тошто пӧртыштӧ аваж дене илен. Вуеш шумеке, Куруш ял гыч шкеж гаяк изирак капан Аниса лӱман курчак гай мотор ӱдырым марлан налын. Аниса моторжылан мотор да эше уҥган, пашалан пеш писе, кумылзак, кидпашалан уста ӱдырамаш лийын. Самырык мужырын эргышт шочын, азам ончаш шоҥго ава полшен. Чыла сай, но пӧрт тошто, шыгыр, шокшым огеш кучо, вашке йӱкша улмаш. Марий ден вате у пӧртым ышташ каҥашеныт.
Тиде кодшо курымын 60-70-ше ийлаштыже лийын. Тунам Реве ялыште кож пырня дене кугу пӧрт-влакым чоҥеныт, а кож тиде кундемыште кодынат огыл, ала лийынжат огыл.
Изи Мандияр пӧртлан пушеҥгым руаш Караидель районыш каен. Тиде вер-шӧр лишыл огыл, 160-170 меҥге лиеш. А тушто пӱртӱсшӧ могай сылне, чылт Швейцарий! Кӱкшӧ, мотор курык-влак нӧлталтын шогат, курык вуйышто мотор кожла, ӱлныжӧ Шем Виче (Уфимка) эҥер йога. Лач тыште Реве марий-влак пӧртлан йӧрышӧ пушеҥгым руэныт, эҥер деке трактор дене шупшыктен, плотым ыштен, Шем Виче, вара Ош Виче эҥер дене волтеныт.
Мыйын ачам ӱмыржӧ мучко стройкышто пашам ыштен: плотник, бригадир, мастер лийын коштын, колхозлан, шкаланже, шольыжлан шуко гана шолым (плотым) волтен. Тудо вӱд дене волтымо пырняж дене 1960-шо ийыште пӧртым чоҥен, мый тунам ик ияш лийынам. Тиде пеш неле паша. Шольыжлан волтымыж годым пырня-влак шаланаш тӱҥалыныт, ачай нигуш пураш ӧрын, йыле гына чумыраш пижын, чуч пырня коклаш пызыралт колен огыл. Пиалешыже, пуш дене эртен кайыше-влак полшеныт, шолыжым Ош Виче воктен верланыше Ежово ялыш сайын гына конден шуктен. Тиде ялже мемнан колхозыш пурен, тушто колхозын пилорамыже пашам ыштен. Вара пырням машина дене ялыш шупшыктен, Андрий шольыжо кугу, мотор пӧртым чоҥен.
Ынде изи Мандияр деке пӧртылына. Садет Шем Виче воктенсе чодыраште пушеҥгым руэн. Кастене, ноен пӧртылмек, южгунам кочывӱдым подылын. Аракам йӱмек, могыр куштылемеш, нойымо пыта, шуко жап ӱдырамашын ласкалыкшым уждымо вийвал пӧръеҥ татар ӱдыр дене келшаш тӱҥалын. Тиде пич чодыра коклаште шинчыше аулыш пырням да оҥам налаш южгунам мемнан колхоз гычат еҥ-влак толеденыт. Нуно Мандиярын еҥгаватым мумыжым колыныт. Ялыш пӧртылмек, Аниса ватыжлан керын ойленыт: «Мандиярет ынде тый декет огеш тол, Караидельыште вес ватым муын».
Анисан чонжо корштен, ойгырен-йӱлен коштын, йӱд омыжымат сайын мален огыл. Ава лийшыже шешкыжын тургыжланымыжым шижын да йодын: «Шешке, мо лийынат? Эре шӱлыкан коштат, воштылметымат ужмаш уке». «Авай, Мандияр ӱмбалым кочкын». «Могай ӱмбалым?» - ӧрын йодын шоҥгыеҥ. «Вес ватым муын!» - Аниса шыдын пелештен. «Ой, юмо! Намысше могай, еҥже ынде мом манеш?» Илышым ужшо, шуко неле-йӧсым чытыше шоҥго ӱдырамаш шешкыжым лыпландарен.
Икмыняр жап эртымек, Мандиярет, чодырам руэн, эҥер дек шупшыктен, шолым ыштен, тудым кок эҥер дене волтен, шочмо ялышкыже пӧртылын. Ватыже ик мутымат пелештен огыл, пелашыже пӧртылмылан куанен. Вара нуно икте-весе дене кӧгӧрчен гай вычыматен иленыт, чапле пӧртым нӧлтен шынденыт.
Читайте нас: