Ок мондалт рвезе пагыт

Тошто годсо фото-влак шарныктат.Мемнан самырык жапыште, 1950-ше ийлаште, Мишкан районышто шочын-кушшо кок ечызын, Мария Исанбахтина ден Анатолий Аблеевын, лӱмышт Башкирий мучко йоҥга ыле. Нуно ялысе ечызе-влак коклаште республикын чемпионжо лӱмым ик гана веле огыл сеҥен налыныт. Андреевка ялын эргыже А. Аблеев ялозанлык институтым тунем пытарыме деч вара Чорайыште, Ленин лӱмеш колхозышто пашам ыштен: ончыч агроном лийын, вара - председатель.

Мария ден Анатолий спорт мастер марте кушкын шуын огытыл. Тыгай кӱкшытыш районыштына эн ончыч Денис Тимиркаев, Тӧҥгак (рушлаже Иликово) ялын шочшыжо, нӧлталтын.

1953 ий шыжым ме тудын дене Чорай кыдалаш школын ик классышкыже, кандашымшыш, логалынна ыле. Вара Денис тунеммым ала-могай амал дене чарныш, да ме ойырлышна. 1940-1960-шо ийлаште яллаште туныктышо ситен огыл, сандене роно лу классым пытарыше-влакым (кӧн тидлан кумылжо лийын гын) тӱҥалтыш школлашке пашам ышташ колтен.

Тыге комсомолец Денис Тимиркаев Чорай школым тунем лекме деч вара, 1958 ийыште, Мишкан села деч тораште огыл верланыше Айбылат (Староакбулатово) ялысе школыш логалын. Тудо ийын Совет элысе молодежь ушемлан, ВЛКСМ-лан, 40 ий темын. Тиде амал дене ялысе ӱдыр ден рвезе-влакат пашаште да мер илышыште чолгалыкым утларак ончыктеныт. Нунын вийышт дене яллаште спектакль ден концерт-влакым ямдылыме, спорт да моло мероприятийлам эртарыме.

Газетыште таче савыктыме ик снимке (пурлаште) лач тунам, 1958 ий шыжым, ышталтын. Палыдыме фотограф Кӱрзе (Карл Маркс лӱмеш колхоз) кундемысе кум самырык активистын чурийжым войзен коден. Тиде Антонина Апкадырова, Денис Тимиркаев, Татьяна Колпакова.

Тоня ден Таня сай йолташ лийыныт. Нуно Мишкан райбольнице пеленсе курсышто трахомым эмлыше медшӱжарлан тунемыныт. Каласаш кӱлеш, сар деч вара шинча чер (трахом) чот шарлен ыле. Пашам ышташ Антонинам Ӱлыл Памаш (Яндыганово) ялыш, Татьянам Айбылатыш колтеныт. Вара коктынат Бирск оласе медучилищым тунем пытареныт. Марлан кайымек, нуно Янышева да Салмиянова фамилиян лийыныт. А Денис, каласышна, Айбылат ялысе тӱҥалтыш школышто туныктен.

Лач тунам, 1958 ийыште, Кӱрзе (Новоакбулатово) кундемыште чынжымак у илыш тӱҥалын. Августышто лийше погынымашыште тысе Карл Маркс лӱмеш колхозын председательжылан Борис Ибулаевым (кӱшыл снимкыште тудым да ватыжым, Софьям, ужыда) сайленыт.

Ибулаев Ардаш (Баймурзино) ялыште шочын-кушкын, тидын марте ВЛКСМ Мишкан райкомын икымше секретарьже лийын. Партий райком чолга рвезе ончылан кугу задачым шынден: шеҥгелне шӱдырнышӧ озанлыкым кӱчык жапыште йол ӱмбак шогалташ, пасу пашаштат, фермылаштат пеҥгыде порядкым ышташ. Район вуйлатыше-влак «путевкым» пуымо дене серлаген огытыл - тиде колхозлан кертме семын полшеныт.

Борис Ибулаев бригадир, ферме вуйлатыше-влак да кажне колхозник деч эн ончычак иктым йодын: «Кеч-куштат пеҥгыде дисциплине лийшаш, уке гын мемнан палемдыме чыла планна пуста мутыш савырна».

Тӱшка вий дене тыршымылан кӧра икмыняр ий коклаште сӱрет палынак саемын. Колхоз правлений верланыме Кӱрзен гына огыл, вес ял-влакынат тӱсышт вашталтын: у ферме, мастерской, клуб, шурно склад, илыме пӧрт ешаралтыныт. Кажне бригадын шкенжын чоҥышо бригадыже лийын.

Чыла тидлан кӧра колхоз вуйлатыше Б. Ибулаевлан 1960 ий шыжым Башкир АССР-ын Почетан грамотшым кучыктеныт. Председательлан куд ий утларак (1964 ий декабрь марте) ыштымекше, тудым районысо ялозанлык управлений начальниклан шогалтеныт. Паша кокла гычак Уфа оласе ялозанлык институтым тунем пытарен.

1967 ий кеҥежым Б. Ибулаев Марий АССР-ыш куснен. Тудым партий обкомыш пашаш налыныт. Икымше секретарь Петр Васильевич Ураев, бюро член-влакым у еҥ дене палдарышыла, мыскара йӧре тыгерак каласен:

- Башкирийыште теве тыгай самырык, но уста еҥ-влак пашам ыштат.

П. Ураев 1957-1963 ийлаште КПСС Башкир обкомын кокымшо секретарьже лийын, ялозанлык паша верч вуйын шоген, Ибулаевым тугодсек пален.

Пел талукат ок эрте, Б. Ибулаевым КПСС Советский райкомын икымше секретарьжылан сайлат. Тушеч КПСС ЦК пеленысе кӱшыл партийный школыш тунемаш кая. Вара Шернур ден Кужэҥер районлаште икымше секретарь

лиеш. 1979-1986 ийлаште республикысе ялозанлык министерствым вуйлата…

Айста ынде пурласе снимке дек пӧртылына. Ленинский комсомолым ыштымылан 1998 ий октябрьыште 80 ий темын. Тиде амал дене «Дружба» райгазет Денисын, Тонян да Танян 40 ий ожно пырля войзалтме фотом печатлен. Икте жал: тушто ӱдыр-влакын могай ялыште шочын-кушмышт нерген каласыме огыл.

Эше икмыняр мут - Денис Тимиркаев нерген. Тудо 1939 ийыште шочын. Айбылат ялысе школышто пашам ыштен ончымек, умбакыже тунемаш кӱлмым эшеат сайын умылен. Шке шонымашым шукташ манын, пеш торашке, Нева эҥер воктеке, кудалын да Ленинград олаште П.Л. Лесгафт лӱмеш физический культур институтыш тунемаш пурен. Окса шотышто йорлынрак илен гынат, тунеммаште да спортышто кугу тыршымашым ончыктен да арамлан огыл отличиян дипломым налын.

Вуз деч вара шочмо кундемыш пӧртылын, тӱҥ шотышто Чорай кыдалаш школышто (кызыт - марий гимназий) пашам ыштен. Илыш йолташлан тиде ялын спортлан шӱман ӱдыржым ойырен налын. Тыштак, тӱҥ уремыште, шке ешыжлан пӧртым чоҥен.

Д. Тимиркаев физкультур урокым эртарен веле огыл, тудо шуко ӱдыр ден рвезым таза илыш-йӱлалан, спортлан кумылаҥден. Ечызе-влаклан спортинвентарь манмет шукыжак кӱлын огыл: ечет, мужыр тоят да ботинкет уло - и вперед! Покто веле - ечыгорно сай! Сандене Чорай кундемыште да уло Мишкан районышто ече спорт кугу чапым налын.

Денис Тимиркаевын тыршымыжлан кӧра физкультурлан шӱмаҥше ятыр ӱдыр ден рвезе вараже спорт мастер лӱмым суленыт. Нунын коклаште - Петр Аликов (Андреевка ял), Роза Янсубаева (Монар), Валерий Байрамов (Кучывай), молат. Чылаже лу утла еҥ. Денис Тимиркаевичын шке эргыжат, Евгений, ече дене коштмаште спорт мастер лийын. Уста тренерын 30 утла тунемшыже Башкир АССР-ын (Башкортостан Республикын) чемпионжо лӱмым налын. Тимиркаевын ик тунемшыжлан, Кучывай ял рвезе Леонид Байрамовлан, 2005 ийыште «Башкортостан Республикысе физический культур ден спортын заслуженный пашаеҥже» чап лӱмым пуымо.

Денис Тимиркаевлан шкаланже эше 1968 ийыштак калык образованийын отличникше знакым кучыктеныт. Жал, ӱмыржӧ кужуак лийын огыл.

Кызыт Мишкан районышто «Старт» спорт лагерь чаплана. Тудо Кучывай ял воктене, пӱнчеран чодыра лишнысе курык тайылыште, верланен. Тыште 1930 ий годсек участковый больнице пашам ыштен. 1973 ийыште эмлымверлан Чорай селаште кок пачашан пӧртым ыштен шуктымек, ожнысо поянын Кучывай воктенысе илемже яра шинчен кодын. Д. Тимиркаевын ойжо почеш тышан 1974 ийыште спорт лагерьым почыныт.

Тулеч вара эртыше пагытыште тудын тӱсшӧ пеш чот вашталтын: капкылым пеҥгыдемдаш, таҥасаш, тренировко але финиш деч вара каналташ да вийым погаш кызыт чыла йӧн уло. Сандене, черетан тунемме ий пытымек, чолга ӱдыр ден рвезе-влак тышке уло кумылын погынат. Ик сменым весе алмашта…

Кызытсе тренер ден спортсмен-влак лагерьын икымше вуйлатышыжым пагален шарнат. 2015 ий июнь кыдалне «Старт» лагерьыште тале спортсмен да уста тренер Денис Тимиркаевич Тимиркаев лӱмеш шарнымаш оҥам почмо. Шӱлыкан да куанле тиде пайремыште ятыр уна, ты шотыштак районым вуйлатыше-влак, лийыныт.

Пытартыш ийлаште тазалык да спорт лагерьым Кучывай ялын шочшыжо Родион Шайбаков вуйлата. Ий еда тыште шӱдӧ дене самырык еҥ тазалыкшым пеҥгыдемда, капкылжым шуара, у деч у стартлан ямдылалтеш. Теве мом шарналташ таратыш Мишкан район Кӱрзе кундемыште кодшо курым кыдалне пашам ыштыше кум самырык еҥын фотосӱретышт. Нунын нерген мут йогын мемнам РСФСР ялозанлыкын заслуженный пашаеҥже, «Знак Почета» кок орденан агроном да вуйлатыше Борис Илинбаевич Ибулаев дек намиен лукто.

Тиде фотом «Дружба» (кызыт - «Келшымаш») газетыште печатлыме деч вара 20 ий утла эртен. Йодыш лектын кертеш: а могай лийын пӱрымашышт Тоня Апкадырова-Янышева ден Таня Колпакова-Салмиянован? Можыч, лудшо-влак кокла гыч иктаж-кӧ тидын нерген редакцийыш серен колта?

Читайте нас:

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».