Вучаш веле кодеш

Теве вучымо йыҥгыр йӱк йоҥгалте. Почмо школ омсала гыч моторын чийыше икшыве-влак кудывечыш тӱшкан-тӱшкан юарлен лектын возыч. Весела йӱк-йӱанышт поселко мучашым шергылтарыш. Школ кудывечысе ош пеледыш дене леведалтше кудыр вуян олмапу-влакын ошемдыме тӱҥыштат тиде кечылан пайремле сыным ешарыш.

Нимолан ойгырыдымо икшыве-влак тӱшкаште ӱлышрак тӧпкатарак капан рвезе поснак ойыртемалтеш. Тиде Митя. Эрге-влак тудым шке семынышт Мичу малдат. Эреак коклаштыштак улеш гынат, тудым рвезе-влак пешыже огыт умыло. Теве тачат Мичу школыш молгунамсе семынак шапалгыше ужар свитерым да спортивный кедым чиен толын. Тиде тудо таче яра анкетым пуэн.

Пытартыш кок ийыште Мичу койын вашталте: рвезе-влакым кораҥынрак коштеш, иктаҥашыже-влак денат мутланымыже ок шу, эре шке семынже ала-мом шонкала. Пуйто кенета кугем кайыш. Тудым ынде ончычсо семын мӧҥгыштыжӧ нигӧ ок вучо. Койыш-шоктышыжо илышыштыже, рашракше нунын ешыште, лийше вашталтышлан кӧра вестӱрлеме гын веле? Шке чонжым шоҥгем-явыген пытыше, окшакленрак ошкылшо кудывечысе пийжылан гына почеш. Тудыжын эсогыл лӱмжат уке. Шоҥгеммыжлан кӧра ала-кӧ сурт гыч поктен луктынат, витне, Мичу ӱмбак эн ӱшанле йолташла ончен, чыла вере почешыже шӱдырнылеш. Рвезе гын ныл йолан йолташыжлан кӱсеныштыже эреак кинде шултышым кондыштара. Коктын чӱчкыдынак поселко гоч эртыше кӱртньыгорно воктен койыт.

Телым яра шинчыше изирак вокзал кеҥежым койын ылыжеш - толшо-кайыше еҥ ятырлан шукемеш. Ӧрдыж гыч ончымаште, тиде рвезе, суртышто сомылжо укеат, вокзал воктен перныл коштеш манын шоналташат лиеш. Но тудо таклан ок перныл, шкенжын да аважын тачысе илышыштым вашталтен кертше еҥым вуча. Поезд лишемме йӱкым колын, уло капше сургалтеш, вагонла гыч волышо кажне еҥым тӱслен онча. «Эх, тачат арамлан гына тольым», - тарванен кайыше составым ойганен ужата. Шинча йырже вӱдыжга гынат, шорташ ок тошт, ончыкылык пӧръеҥлан шорташ йӧра мо? Мичу эн лишыл еҥжын - ачажын пӧртылмым вуча. Мӧҥгӧ ошкылмыж годым, чон вургыжын, уэш-пачаш тӱрлым шонкала, ачажым шарналта. Тудо пеҥгыде кидше дене колун товар дене кугу турым ик руалмаштак шелышт кышкен, а Мичу пу комыля-влакым артанаш нумалын.

Ачаже пӧрт леведышым ачален гын, тудо пудам пуэден шоген, аваже нуным куанен ончен. «Можыч, мый тудын икшывыжат омыл? Уке, тыге лийын огеш керт!

Тӱс денат тудын гаяк улам манын ойлатыс», - шонен семынже. Ачаже Мичум эр-эрденак помыжалтарен да коктын, эҥырвоштырым налын, эҥер воктек ошкылыныт. Эр юалге юж, тымык, вӱд толкыналтме йӱк рвезын чонжым вӱчкеныт. «Ачай, ончо-ончо, чӱҥга!» - кычкырен тунам Мичу. Икте почеш весе ведрашке логалше карака-влак шувыртатен тӧрштылыныт. Кечывал вашеш ача ден эрге, шуко колым кучымылан куанен, мӧҥгӧ ошкылыныт. Корнышто ачаже вашке гыч Семен пошкудышт дене пырля рӱдолаш окса ышташ кайыме нерген ойлен. Нуно коктынат чоҥышо лийыныт. «Пӧртыламат, у пӧртым нӧлтен шындена. Моло еҥ деч удан огыл илаш тӱҥалына», - ойлен тунам ачаже. Ынде рвезылан тудо пиалан жапым шарнен илаш гына кодын, чонжылан чо-от шӱлыкан чучын колта. «Кузе шонет, ачам пӧртылеш?» - ныл йолан йолташыж дек савырналын йодеш. Пийже, чарналтен, Мичум чаманышыла, шып онча. «Ачам пӧртылеш! Вет тудым мый да авам нигӧ деч чот йӧратена», - семынже вудыматен, шинчавунжым куптырта. Тыгодым чурийже ачажын тудым арсыр койышыжлан почкымыж годымсылак койын колта.

Семен идалык гыч мӧҥгыжӧ пӧртыльӧ, а Мичун ачаже чоҥымо пашам шукташ кодын. Пошкудо-влак коклаште ачаже йот кундемыште вес ӱдырамашым муын манме гыч шокташ тӱҥале. Семенат мом-гынат пала дыр. Икана Мичу аваж ден когыньыштын мутланымыштымат кольо. «Катерина, тый утыжым ит тургыжлане. Илышыште чылажат лиеш. Пелашет йоҥылыш корныш тошкалын. Теве уш йыр шонкала-вискала да пӧртылеш», - ойлен пошкудышт. Тыгайым колын, Мичун аваже пӧртыштӧ ӱмыл гай шып коштын. Нимом кучен ыштымыже шуын огыл. А Мичу осал шомаклан ӱшанен огыл, уло чон дене ачажын пӧртылмым вучен.

Икана кужу жап вучымо кечыже толын шуо. Тудо эрдене рвезе, нимом тыгай-тугайым шиждеак, нӧлталтше кумылан кынеле. Ош тувырым чиен шогале да, ӱпшым чаткан шерын шынден, шагатым ончале. Пел шагат гыч эреак вучымо писе поезд толын шушаш. Чынак, рвезын вокзалыш миен шумо жаплан толынат шогалын ыле, перронышто ятыр еҥ ошкылмо гыч койо. Тиде гана Мичум изи шӱмжӧ ондален огыл, векат - кенета калык коклаште палыме кап-кылан еҥым ужылалтыш. Логар аҥыш толшо шӱвылвӱдым нелын, уло йӱкын «Ачай!» манын кычкырал колтыш. Куржын миен, ачажын лопка оҥешыже пызныш. Ачажат тудым пеҥгыде кидше дене шокшын ӧндале. Ик тат коктынат шып шогышт - икте-весын шӱмышт икшырымын кырымым колыштыч. «Ачай! Мый тыйым вучышым!» - малдыш эрге. «Палем, эргым», - кӱчыкын вашештыш ачаже. Пиалан эрге ачаж воктен куанен да кугешнен мӧҥгыжӧ ошкыльо. «Авай тудым проститла гын?» - шоналтыш семынже. «Проститла», - вашештыш тунамак шкаланже шке.

Тыге, эргын шонымо семынак лие, вет ешыште ваш-ваш умылыдымо да сулыкым касарыдыме еҥ огеш лий. Пиалан еш «орава» умбакыже шке семын пӧрдаш тӱҥале. Яндар чонан сулыкдымо икшывын тыланымыже кугыеҥын ӧрдыжтӧ койдымо пиалым верешташ шонымыжым сеҥыш, витне. Тиде ойган историй сайын мучашлалтмым палаш мыламат кумылло.

А. НИГОРСКАЯ.