Алтай шӱмыштына мондаш лийдыме кышам кодыш

Алтайыш сканди-турым мыланна Лариса ден Валерий Зарубинмыт еш мужыр ямдылышт. Делегацийым Р.Р. Шайдуллина вуйлатыш. Тудо республикыште калыкым таза илыш-йӱлалан шӱмаҥдыше «Искусство здоровья» кундемысе мер организацийын пашажлан вуйын шога. 

Тиде гана Рима Римовна мыланна Алтайым ужын толаш йӧным ыштыш. Тыге 16 еҥан тӱшкана эн сӧрал вер-шӧрыш логале. Тиде кундемыште писатель, артист, кинорежиссер Василий Шукшин шочын. Тудын ойлымашыже-влакым каласкален мошташ ок лий, нуным лудман. Икымше снимкым лач Пикет курык воктенсе кумда аланыште верланыше памятник воктене ыштышна. Тиде курык гыч вер-шӧр пешат мӱндыркӧ коеш. Кандывуй тӱсан кава мемнам пуйто ваче гыч ӧндалын. Тидланак, очыни, Алтай нерген почеламут корныла дене веле ойлымо шуэш. Тыгай сӱретым куанен онченам да чыла тидым шижмем, ужмемлан ӱшанымыла чучын огыл. 

Ме Алтайыш Новосибирск гыч мийышна, а тушкыжо самолет дене чоҥештышна. Чылажымат шке шинча дене ужмо, кид дене логалын, йол дене тошкалын ончымо шуын. Тиде шым кече ӧрыктарыше сӱрет, кажне кечыже оҥай приключений дене темын. Сӧрал локаций-влакым ужын, «Кузе чыла тидым пӱртӱс шкеак шонен муын, сӧрастарен кертын?» манын ӧрын шоналтет да тауштет. Ме кок турист базыште - Артыбаш поселкышто да Курай селаште - илышна. Икымше кечыштак Каскадный водопадыш экскурсий дене мийышна, тулото йыр кас кочкышым ыштышна, палыме лийме касым эртарышна. А эрдене Александра Стрельникован методикыж почеш шӱлымӧ гимнастикым ыштышна, «йӱдвелысе» ошкылмаш дене мастер-классым эртарышна. Чыла тидым Алтай крайысе «Атазар» скандинавла ошкылмаш клуб» мер организацийын председательже, тусо Смоленск районын Верх-Обский сельский совет администрацийын вуйлыкшо, гид Лариса эртарыш. Тудо Алтай нерген шуко пала, шке опытшо гыч ятыр историйым, легендым каласкалыш. Нуным чон вургыжын колыштна, тугодым шӱм чарнымыла чучын, а шинча мо лиймым умылен огыл. Ларисан нӧлтшӧ кумылжо путешествийналан сай негызым ыштыш.

Автобусын водительже Валерий лекше йодышлан вашмутым муаш полшен, делегацийын еҥже-влак деке тӱткӧ лийын. Тудын дене кудалышташ лӱдыкшӧ огыл, ласка. А эше тулото воктене гитарым шоктымыжо почеш мурымаш, да эше тыгай верлаште! Мемнан лийме вер-влакым чылажымат ушеш пышташ огеш лий, конешне, туге гынат кажныже шӱмыштына мондаш лийдыме кышам кодыш. Тиде Телецкий, Гейзерный ер-влак, Чуйский тракт, Бирюзовый Катунь, Марсиан холм, Курайысе степь, Семинский да Чики-Таман перевал-влак, Ширлак водопад, молыжат!

Прителецкий тайгаш мийыме нерген ойырен каласыме шуэш. Ме тушко креслош шичман кандыра корно дене кӱзышна, Кокуя курык гыч волышна. Тилан-Туу площадкым ончен савырнышна. Тушеч Телецкий ер, тошто Артыбаш, Иогач поселок, Бия эҥер гоч кӱвар кумдан почылтыт. Чыла тидым кедр да пӱнчӧ кушман кужун шуйнышо курык-влак авырен шогат.  

Алтайысе «Пӱчӧ кӱ» манме археологий памятникым ужмо нергенат палемдыде ок лий. Нине скалаште тӱрлӧ курымысо (неолит гыч акрет годсо тюрк жап марте) тукым-влакын петроглиф шотан сӱрет-влак ятыр улыт. Йырысе пӱртӱсым йывыртен ончен, чон куанен. Сылне пӱртӱс лоҥгаште шарнаш кодшо ятыр фотом ыштышна. 

Оҥай программа, йӧнан транспорт, сай илыме вер, тӱрлӧ вер-шӧрыштӧ ужмо-колмо сӱрет. А эше луман курык вуй! Тыгай кугу да мӱндыр… Алтайысе пӱртӱс путырак ӧрыктарыше. Командына тыгай чапле ок лий гын, путешествийнат тынар оҥай ок лий ыле, очыни. Коклаштына ныл эмлызе ыле, тиде Кушнаренко села гыч Э. Костромина, Гафури район гыч Ольга ден Максим Никитинмыт, Уфа гыч Е. Николаева, кугурак тукымлан лӱмлалтше декадын активистше-влак Т. Валиахметова ден Р. Бикбулатова, Агидель гыч Сафия ден Ульфат Бадретдиновмыт, З. Гирфанова, Октябрьский гыч Н. Лотфуллина, Краснокам район гыч Р. Тагирова. Компанийышкына весела шӱлышым Уфа гыч О. Зубарева, Кушнаренко гыч В. Костромин, Салават гыч К. Сабирьянова пуртышт. Мӧҥгыш ме тӱрлӧ пӧлек, сувенир да мондаш лийдыме шарнымаш дене пӧртылна.