Все новости
Илалше-влак
29 Кылме 2021, 09:35

Шарнымаш эрелан кодеш

Кажне еҥын илышыштыже 1 сентябрь - Шинчымаш пайрем - лийын. Икымше класс, йыҥгыр, икымше туныктышо… Тунемше-влакын шуко туныктышышт лиеш, но икымшыже кажнын шӱмеш шарнымашым кода. Йочан кузе тунеммыже, илыш-корныжо тудын дечат шога. Икымше туныктышо лияш пеш суапле, куанле, но нелырак паша. Икымше классыш толшо-влакын воштончыш гай шинчашкышт куанен ончет, яндар чонан икшыве-влакым шке шулдырет йымак налат. Нуным ныл ий жапыште лудаш-возаш, шотлаш гына огыл, пашам йӧраташ, икте-весым пагалаш, мураш-кушташ туныктет. А вара нунын дене ойырлымо ок шу, коклан шинчавӱдат лектеш.

Еш архив гыч налме фото. Л. Шуматбаева, Н. Иркабаева, М. Гареева, Д. Александрова (шола гыч). Кодшо курымысо 90-ше ийла.
Л. Шуматбаева, Н. Иркабаева, М. Гареева, Д. Александрова (шола гыч). Кодшо курымысо 90-ше ийла.Фото:Еш архив гыч налме фото.

Нерге школысо тӱҥалтыш класслаште ме нылытын пашам ыштышна. Тиде Д.С. Алек-

сандрова, Л.Н. Шуматбаева, Н.Н. Иркабаева да мый, М.А. Гареева. Кажнынат шуко ӱдыр-рвезылан икымше туныктышо лийынна. Кызыт южгунам погынен шинчынат, эртыше жапым шарналтена.

Мый Нерге кыдалаш школышто 1968 ийыште пашам ышташ тӱҥальым. Вигак икымше классым пуышт, тушто 26 тунемше ыле. 1970-ше ийыште Л.Н. Шуматбаева, 1971-ше ийыште Д.С. Александрова, Н.Н. Иркабаева (тудлан нулевой классым почыч) тольыч. 

Д.С. Александрова ачаже, сарын ветеранже С.А. Альма-

каев деч примерым налын, туныктышо лияшак шонен пыштен да Благовещенск педучилищым тунем лектын. Ваксола, Шогертен, Кӱрзе школлаште ыштен, а вара мемнан школыш «нелыраклан» шотлалтше 3-шо классым туныкташ ӱжыч. Туныктыш да сайыш лукто. Дина Саликаевна «кугурак туныктышо» лӱмым нумалын. Пелашыже Евгений Александрович дене 3 икшывым ончен куштышт, 5 уныкаже уло. 

Л.Н. Шуматбаева Нерге ялынак улеш. 1970-ше ийыште Благовещенск педучилище деч вара Нерге школыш кугурак пионервожатыйлан колтеныт, тӱҥалтыш класслаште вер лекмек, тушко кусныш. Тудо музыкым чот йӧрата ыле, кажне классшым мураш-кушташ туныктен. Любовь Нуриевна туныктышо-методист ыле. Пенсийыш лекмекыжат, «Пеледыш аршаш» йоча ансамбльым вуйлатыш, образцовый лӱмымат нальыч. Любовь Нуриевнан 2 ӱдыр-веҥыже, 2 уныкаже улыт.

Н.Н. Иркабаева Чорай ял гыч улеш. Тудын аваже туныктышо лийын. Ӱдыржыланат эре ойлен: изат ден коктынат мый гаемак туныктышо лийыда. Надежда Никоноровна ден изаже Йошкар-Олаште Н. Крупская лӱмеш пединститутышто шинчымашым погеныт. Ӱдыр школышто тунеммыж годымак ял клубысо куштышо ансамбльын солисткыже лийын. Кызытат, сылне семым колмеке, чӱчкалтыде огеш чыте. Школышто 30 ий ыштен. Шахмат дене модаш йӧрата, тӱрлӧ таҥасымашлаште призовой верлам наледен. 

Н.Н. Иркабаеван 3 эргыже уло. Кумытынат Санкт-Петербургысо вузлаште тунемыныт да туштак илат. Надежда Никоноровна Санкт-Петербургыш уныкаже-влакым ончаш полшаш коштеш, 8 уныкаже уло.

А мый 1966 ийыште Мишкан кыдалаш школ пелен кугурак вожатый-влакым ямдылыме классым тунем пытарышым. Йылыш школыш кугурак вожатыйлан колтышт, кок ий гыч Нерге школыш тӱҥалтыш класс-влакым туныкташ тольым. Йошкар-Олаште Н. Крупская лӱмеш пединститутышто педфакым тунем пытарышым. Мыйын 2 эргым да 5 уныкам уло. 1994 ийыште «БАССР калык просвещенийын отличникше» лӱм дене палемдышт, паша стажем - 37 ий.

Нылытынат кӱшыл категориян туныктышо, районышто «Идалыкын туныктышыжо» лийынна, педагогический паша ветеран улына. 

Ме, туныктышо-влак, чыла пашам уло кумылын ыштенна. Внеклассный занятий-влакым, сборым, экскурсийым эртаренна, походыш кондыштаренна, макулатурым, металлоломым погенна. Школышто район семинар-влакым эртарыме годым виш урок-влакым ончыктенна. Школ директор Г.И. Изибаевын вуйлатымыж почеш школышто тӱрлӧ верла гыч толшо ятыр унам вашлийынна. Тудо ийлаште йоча-влак туныктышо дене пырля колхозлан пареҥгым, ревым лукташ, пызлым, шудым погаш полшаш коштыныт. Тидлан школлан оксам тӱлат ыле. Тудым У ий пайремлан, таҥасымаш, олимпиаде-влаклан кучылталтеш ыле. 

Пашам ыштыме жапыште 1987 ийыште «Ӱжара» ансамбльым организоватлышт. Тыште Л. Шуматбаева ден 

Д. Александрова тыршеныт. Ансамбльыш кызытат коштына, уже 34 ий темеш. Республикыште «Звезды Белоречья», «Волны Агидели», «Самоцветы Прикамья» фестивальлаште, Йошкар-Олаште Пеледыш пайремыште выступатленна. Тений VI Тӱнямбал фольклориадыште марий калыкын культурыжым ончыктышна. Районышто эртарыме мероприятийлашкат мияш тыршена, кертмына семын ялысе пенсионер-влаклан полшена. Ансамбльын участникше-влак чыланат «Чолман» газетлан возалтына.

Ме 70 ийым эртенна гынат, яра огына шинчылт, эре мом-гынат ыштена. Д.С. Александрова мурым (семжымат шона), почеламутым воза, такмак книгам луктын, тувырым урга, согам, такиям сӧрастара. 

Л.Н. Шуматбаева пӱртӱс лоҥгаште лияш йӧрата, поҥгым, снегым, мӧрым пога, пакчасаскам ончен кушта. Тудо шкетын ила, но чылажымат ыштен шукташ, пошкудышто илыше 91 ияш Сергей павайланат мо дене гынат полшаш тырша.

Н. Иркабаева дене коктын школышто волейбол дене модыт, районыштат эре выступатлат ыле. 

Мый крючок да име дене пидаш йӧратем, ожсо такмак-влакым погем, кок такмак книгам савыктенам, марла газетлаш статья-влакым возем.

Школышто мемнан ыштыме жапыште 26 туныктышо ыле, кызыт 16-шо сулен налме канышыште улеш. Школышко ӱжмышт годым мияшак тыршена.

Ынде икте-весе деке унала, кӓлым шинчаш, тунемше-влакын куанле уверышт дене палдараш, школышто туныктымо жапым шарналташ пуралт лектына, тений август мучаште пӧръеҥ монастырьыш, Павловка ГЭС-ыш, Красный Ключыш культпоход дене мийышна. Мемнан девизна тыгай: «Икте чыла верч, чылан икте верч». Икте-весе дек миен огына шу гын, телефон дене йыҥгыртена. Ончычсо жапым мӧҥгеш пӧртылтен огына керт, шарнымашеш веле кодеш.

Автор:М. ГАРЕЕВА. Нерге ял, Мишкан район.
Читайте нас: