Ялнан уста эргыже

О.Г. Иркабаев-Этайн 1955 ий латнылымше мартыште шочын. Ялысе кандашияш, Чорай кыдалаш школлаште тунемын. 1977 ийыште Москошто культура институтым, 1987 ийыште ГИТИС-ыште режиссура факультетым йошкар диплом дене тунем лектын. Йошкар-Олаш пöртылмеке, М. Шкетан лÿмеш Марий драме театрыште ныл ий актёрлан, кок ий режиссёрлан, ик ий Руш драме театрыште режиссёрлан тыршен. Тула да Ставрополь олаласе драмтеатрлаштат вийжым терген. 1991 ий гыч   тачысе кече марте Марий самырык театрын художественный вуйлатышыже да режиссёржо улеш. Марий самырык театрым почмаште, йолÿмбак шогалтымаште да вияҥдымаште Олег Геннадьевичын надырже кугу. Тиде жапыштак И. Палантай лÿмеш тÿвыра да сымыктыш колледжыште туныкта. Марий кугыжаныш университетын культура да искусство кафедрыжын доцентше улеш. 

Кумло ныл ий жапыште Марий самырык театрын сценыштыже витле утла марла да рушла спектакльым шынден. Нунын кокла гыч эн кугу пагалымашым тыгай постановко-влак суленыт: «Пытартыш кече» (В. Распутин), «Савик» (Н. Игнатьев), «Эргымлан кузык» (М. Рыбаков), «Эх, илышет, шеремет!» (М. Шкетан), «Окса мешак» (М. Рыбаков), «Дядя Ваня» (А. Чехов), «Гроза» (А. Островский), «Мурлин-Мурло» (Н. Коляда). «Тургым» телеспектакльын, «Чоныштем илет» икымше телесериалын, «Ял ÿмбалне мужыр йÿксӧ» художественный фильмын постановщикше. Шуко гана тÿнямбалсе, элысе, регионысо театральный фестиваль-влакын участникше да дипломантше лийын. Тыге марий артистым, театрын пашажым элысе веле огыл, тÿнямбал кÿкшытыш лукмаште кугу пашам шуктен да шукта. Тудын кидше гоч ятыр актёр эртен, нунын мастарлыкыштым шуарымаште усталыкшым, шинчымашыжым ок чамане. Таклан огыл Олег Геннадьевичым театрыште шке ачашт семын пагалат.   

Ик интервьюштыжо театр нерген Олег Геннадьевич тыгерак каласен: «Марий самырык театр - мыйын илышем, куанем, ойгем, чылажат тудын дене кылдалтын. 34 ий жапыште тудо мыйын шочмо суртышкем савырнен». Землякемын пÿтынь творчествыжым ончалаш гын, тудо 46-шо ий театр аланыште тырша. Йӧратен ойырен налме профессийжылан кызытат ÿшанле улеш. Тыгай кугу кÿкшытыш шуашлан пашам моштен виктарымаш, тÿҥалме сомылым мучаш марте шуктен ыштымаш, чот тыршымаш, моло еҥ дене кылым муын моштымаш, поро кумыл да пÿсӧ уш-акыл кÿлыт. Тиде чылажат Олег Геннадьевичын уло. Тÿҥалтышым ава-ача, школ, шочмо ял пуэныт манам гын, йоҥылыш ом лий, шонем. Умбакыже мастарлыкым вияҥдаш, тапташ пеҥгыде койыш-шоктыш полшеныт. 

Олег Геннадьевичын ава-ачаже, Мария Михайлиновна ден Геннадий Илимбаевич Иркабаевмыт, ялыштына пагалыме еҥ лийыныт. Куд икшывым (эн кугыракше Олег, вара Валерий, Зоя, Рая, Юрий да Валя) поро шÿлышеш, пашалан кумылаҥден, икте-весым пагален илаш туныктен куштеныт. Шкештат пеш эпле, поро кумылан, артист койышан лийыныт, ялысе клубыш фольклор ансамбльыш коштыныт. Ик жап ачаже ялысе клубымат вуйлатен, спектакльыште устан модмыжым кугурак-влак пеш сайын шарнат. Ачажын артист койышыжо Олег Геннадьевичлан пример, кугу шÿкалтыш лийын, очыни. Мут толмашеш, Юрий шольыжат тӱвыра аланыште тыршен. Кемерово оласе кугыжаныш тÿвыра институтым тунем лектын. Ик жап «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбльым вуйлатен, Марий Эл искусствын сулло пашаеҥже улеш. Валерий шольыжо пеш моторын тывырдыкым куштен, Валя шÿжарже Тынбай СДК пеленсе «Изэҥер» ансамбльыште мура. Икманаш, Иркабаевмытын ешыште артист койыш тукым гыч тукымыш куснен толеш.       

Олег Геннадьевичым кызыт кум икшывыже да куд уныкаже куандарат. Шочмо ял деч тораште ила гынат, родо-шочшыжым, ял калыкшым ок мондо, унала толын коштеш. Ял илышымат умылен шога. Ял воктенсе эҥерым пÿялаш ямдылаш тÿҥалмеке, ӧрдыжеш ыш код, окса полышым колтыш, ял калык лÿм дене тидлан Олег Геннадьевичлан кугу таум ойлем. 

Мÿндыр Йошкар-Олаш телефон дене йыҥгыртен мутланашат пиал логале. «Лӱмгечыда вашеш Марий самырык театр калыкым мо дене куандара?» манын йодмемлан землякем тыгерак вашештыш: «13-шо мартыште «Легенды милые, прощайте!» пьеса почеш шындыме спектакльын премьерыже лиеш. Тиде пьесым Геннадий Гордеев кумдан палыме марий поэт Валентин Колумблан пӧлеклен. 14 мартыште - усталыкемлан пӧлеклалтше кас. Эше Валерий Григорьевын «Рошто уна» комедийжым сценыш лукташ ямдылена». 

«Шочмо ял гыч кайымыланда ятыр жап эртен. Чоныштыда могай шарнымаш ила?» - кокымшо йодышем тыгерак йоҥгалте. «Шочмо Тынбай ялем нерген эн поро шарнымаш-влак илат. Чонем дене, ушем дене эре ялем пелен улам», - лие вашмут.

«Ялыш мием гын, мый чон дене канен толам», - ойлен тудо ик интервьюштыжо.  Тиде тыгак лийшаш, вет шочмо ял ава гай икте, тудо эре пагален вуча. А ме, ял калык, шкенан землякна, ялнан уста эргыж дене кугешнен илена. Самырык театрын актёржо-влакын да тудын уста режиссёржо Олег Геннадьевич Иркабаевын   гастроль дене толмыштым кажне ийын куанен вучена.