Йошкар галстукан пионервожатыйнам пагален илена

1922 ий 19 май - пионер организацийын шочмо кечыже. Тиде кечым порын шарналтен,  Мишкан район Тынбай школышто 20 ий утла кугурак пионервожатыйлан пашам ыштыше Р.Ш. Ильина дек корнем виктарышым. Вет арамлан огыл кызытат тудын вуйлатымыж гоч эртыше кажне тунемше йошкар галстукан пионервожатыйнам поро мут дене гына шарна. Да мыланемат тудын тунемшыже лияш пиал логалын. Молан мийымем нерген палдарымек, икмыняр йодышым пуышым, илыш-корныжым шарналтышна. Икымше йодышем тыгерак йоҥгалте: 

- Роза Шайбаковна, 19 май кече тыланда мом шарныкта? 

- Тиде кечын школлаште кугу мероприятий-влакым: отрядын, дружинын пионер сборыштым, слётым - эртаренна. Пӱртӱс лоҥгаште пионер костёр воктене пионер муро-влак йоҥгеныт. Чыла тиде мероприятий-влак шочмо элнам, кундемнам, ача-авам, пÿртÿсым йӧраташ да аклаш туныктеныт, кугуракым пагалаш, изиракым чаманаш, икте-весылан полшен илаш да пашам йӧраташ кумылаҥденыт. Ту жапыште тунемше-влак коклаште патриотизм шÿлыш чот шыҥдаралтын. Школыштына музейым почмашат кугу шÿкалтышым ыштен. Келге шинчымашым налшаш верчат кажне тунемше шке семынже тыршен.

Шинча ончылнем кызытат ныл горнистын да ныл барабанщикын, знаменосецын да кок ассистентын, рыҥ тошкен, знамям лукмышт, отряд да дружина советын председательыштын рапортым пуымышт. «Будь готов!», «Всегда готов!» мут-влак кызытат пылышыштем солнат. Школнан дружиныже Павлик Морозовын лӱмжым нумалын. Пионер-герой-влак дене кылдалтше ятыр мероприятий эртаралтын. Кажне тунемше школ формым чиен коштын, оҥыштышт йошкар галстук лойген, октябрёнок октябрятский значокым, комсомол шкенжын значокшым пижыктен. Октябрёнок, пионер, комсомол коклаште иза-шольо семын келшен илымаш шижылтын, шефский пашат намиялтын. Тунам «Икте чылан верч, чылан икте верч» девиз почеш иленна, - чон йÿлен каласкала пагалыме пионервожатый.  

- Тудо жапыште тунемше-влак шуко поро пашам шуктеныт. Ушешда могай шарнымаш кодын?

- Тимуровский паша чот намиялтын. Кажне класслан икмыняр илалше еҥ, сарын участникше але тылыште тыршыше ÿдырамаш пеҥгыдемдалтын. Урок деч вара ӱдыр-рвезе-влак нунын деке пӧртым эрыкташ, лумым куаш, кÿлеш годым писке дене пум пÿчкаш да шелын опташ, вÿдым кондаш полшаш коштыныт. Металлоломым, макулатурым, фермылан  шÿчым, шошым куэ ден пÿнчӧ кичкым погеныт. Нуным класс вуйлатышышт кумылаҥден шоген. Ферме пашаеҥ-влак деке изирак концерт дене мийымат ушеш поро шарнымашым коден.

- Таза илыш-йÿлам кучымылан могай тÿткыш ойыралтын?

- Икшыве-влак спортым чот йӧратеныт, кажныже спортын могай-гынат видше дене тренироватлалтын манын каласем гын, йоҥылыш ом лий, очыни. Физкультурым туныктышо Р.М. Михайлов, ОБЖ предметым туныктышо Ф.Ш. Ибатов кугу пашам намиеныт. «Зарница» модыш школыштына йÿлашке савырныш, турслёт, поход, тÿрлӧ таҥасымаш эртаралтыныт. Ту жапыште, телым йӱштӧ школышто тунемаш пернен гынат, икшыве-влакын черланымыштым шижылтын огыл. Нуно пошкудо Измар, Токтар, У Тынбай, Кульчубай ялла гыч йолын коштыныт, - каласкала Роза Шайбаковна.

Р.Ш. Ильина 1945 ий 16 июльышто Тынбай ялеш шочын. Куд эрге коклаште (кокытшо изинек колен) ик ӱдыр кушкын. Тынбай кандашияш, вара Чорай кыдалаш школлаште шинчымашым поген. Уфасе педагогический училищыште курсым тунем лекмеке, 1965-ше ийыште Бирск районысо Кужнур школыш пионервожатыйлан колтеныт. 1966-шо ийыште Кужнур рвезылан марлан лектын. Ик ий Казахстаныште илен толмеке, 1973-шо ийыште Тынбай школышко пионервожатыйлан пашаш пурен да тиде пашажым 1993-шо ий марте шуктен. Кок икшывым йол ÿмбак шогалтен. Галина ÿдыржӧ ешыж дене Бирск олаште ила. Кызыт тудо аван тÿҥ эҥертышыже улеш. Галина Уфасе финансовый техникумым да, паша деч кÿрылтде, Москвасе экономика да статистика институтым тунем лектын. Кужу жап Бирск оласе налоговый инспекцийыште налоговый инспекторлан ыштыш, пытартыш шым ийжым Пенсионный управленийыште тыршыш. Саша эргыже, 11 класс деч вара машинист-тракторист, водитель правам налмеке, кужу жап Йÿдвел кундемыш пашаш кошто, ешым погыш.  Но чаманен каласаш перна, ÿмыржӧ рвезынек лугыч лие. Тиде ойгым ава гына умыла. Кызыт куваван ныл уныкаже уло. Пошкудо, родо-шочшыж дене миен-толын, келшен ила. 

Пашам тыршен шуктымылан Роза Шайбаковнам образований районысо пӧлка, Башкирийысе профсоюз обком Чап грамота дене, 1981-ше ийыште «Вожатый-инструктор» лÿм дене палемденыт.

«Эртыше илышдам ончалын, мом каласен кертыда?» манын йодмемлан пагалыме пионервожатыем тыгерак вашештыш: «Илышым илен эртараш - пасу гоч вончымо гай огыл. Ӱмыремым арам илен эртарен омыл манын шонем. Пушеҥгым шынденам, пӧртым ыштенам, икшывым куштенам, йӧратыме пашам лийын - чыла тиде мыланем илаш вийым пуа». А ме, тунемшыже-влак, эреак оҥешыже йошкар галстукым пижыктен, пилоткым упшал коштшо пионервожатыйнам пагален да тудлан тауштен илена.