Акпарс-влакын тамле киндышт

- Паша неле ыле гынат, ӱдырамаш-влак дене келшен ыштенна. Кажне кечын киндым 10 ялыш (Акпарс, Чопай, Мешер, Уял, Урсай, Пекул, Биктыш, Шалтык, Усола, Алман)  имне дене наҥгаят ыле. Совхоз столовыйышкат шуко киндым колтенна. Суткаште кум смена дене пашам ыштенна. Ик сменыште 720 буханке киндым кӱктен луктынна. Коҥгам ончыч пу дене олтена ыле, вара мландышӱй брикет-влакым кондаш тӱҥальыч, мазут дене олтымо пагыт-влакат ыльыч. Южгунам, пу пытен кайыме годым, арамаш чытыр погаш коштынна. Чыла пашам кид дене ыштымым ынде шарнаш веле кодеш. Йӧра Мазет памаш мӱндыр огыл ыле. Вӱдым вӱдвара дене памаш гыч пуртенна, 50-70 килограмм нелытан мешак-влакым, вачеш пыштен, шкеак нумалынна. Кугу чанеш руашым луген, кид дене нӧштылалтын. Киндылан вуйым (рум) умыла дене ыштена ыле, садлан киндына пушкыдо, тамле лийын. Ял калык гына огыл, районысо тӱрлӧ яллаште илыше еҥ-влакат акпарс-влакын киндыштым моткоч йӧратеныт. Тӱрлӧ вер гыч унала толшо еҥ-влак, южышт лӱмынак, пекарньышкак толын, шокшо киндым налын каят ыле. Кызыт самырык-влаклан ойлет гын, огытат ӱшане, - каласкала Соня Абдулловна.

- Молан тунам ялысе киндым чыла вере паленыт, йӧратеныт? Кузе калык чонышто акпарс-влакын киндышт поро шарнымашым коден? Ала иктаж секретше лийын?

- Киндына, чынак, тамле ыле, кужу жап пужлен огыл. Нимогай секретат уке, но чыла пашанам айда-йӧра огыл, лийже манынак ыштенна. Тунам нимогай прибор лийын огыл. Коҥган ырен шумыжым, руашын кӱзымыжым, кунам формыш опташ кӱлмым шке эскерен гына паленна. Кажне формыш руашым висаш вискален опталтын.

- Пырля пашам ыштыме еҥда-влакым чылаштымат шарнеда?

- Келшен ыштыме йолташ-влакым мондаш лиеш мо? Икымше вуйлатыше Ахматсултан Исламов, вара Тамара Муратова, Алтынсулу Асмеева, Факиль Султанов лийыныт. Кинде кышкыше-влак - Сарбиямал Урсаева, Марзянбика Султангареева, Емыш Шуматова, Гулгуна Звездина, Гульяна Мухаметова, Сания Саитова, Роза Альмекеева, Гульчас Миндиярова, Минзавар Давлетгареева.

Кугу ешын - кугу вий, сеҥаш тудым огеш лий!

Соня Абдулловна 1947 ий 1 январьыште Шаран район У Кичкиняш ялыште шочын. Илыш тыге савыралын, кандаш классым пытарымеке, Темняковка да Тошто Тумбагуш фермылаште дояркылан ыштен. 1969 ийыште 22 ияш ӱдыр Акпарсыш Риф Габдуллинлан марлан лектын.

- Соня кокай, 1969 ий гыч илыш корныда Акпарс ял дене кылдалтын. Ӱмыргорныдам  шарналтена мо?

- Марлан толынам да икте почеш весе 6 йочам шочыктенам. Марием пеш сай еҥ ыле, 15 ий пырля илышна. Риф совхозышто скотниклан, сварщиклан, вара ялыштак кермыч заводышто мастерлан ыштыш. Марий дене илыме пиалем кӱчык лие, куд икшыве дене шкет кодым. Тунам эн кугу Валя ӱдырем 13 ияш, эн изи Оля 2 ияш веле ыльыч. Пеш неле пагыт-влакым ужаш логале. Йӱдшӧ-кечыже пашам ыштен, йоча-влак верч чот тыршышым. Куд икшывемат йол ӱмбаке шогалтышым, шинчымашым налаш полшышым.  

Илышын чыла нелытшым чытен лекташ, шкем кучен мошташ, илышым чын корно дене намияш Соня Абдулловналан мыняр вий кӱлын, тудо шке гына пала. 

- Икшывем-влакым изинек пашалан туныктышым. Шудымат пырля солен погена, чодыраште пумат пырля ямдылена ыле. Ӱдырем-влак пӧръеҥ ден ӱдырамаш пашам нигунам пӧлкален огытыл, пум пӱчкынат, шелынат моштат, ик паша дечат огыт лӱд. Кеҥежым мый чӱчкыдын пекарньыште ыштенам, садлан уло пакча сомыл йоча-влак ӱмбалне лийын. Пареҥге аҥаште шӱкшудым сомыленыт, вондо-влакым уреныт, йыраҥ-влакым эре эрыктен гына шогеныт. Ушкалым, шуко шорыкым, лудым, комбым, чывым 60 ийым темымешкем ашнышым. Кызыт мыйын пакчаштем икшывем-влак шкаланышт пакчасаскам ончен куштат. Мый шкеже кеҥежлан гына чыве-влакым налам. Ӱмыр эрта вет, тений 77 ийымат темышым. Южгунам тыгеат лиеда: ошкылаш ок лий - йол коршта. Ракмат икшывем-влаклан, толын полшен шогат, - манеш паша ветеран.

Йоча-влак кушкыныт, кажне шканже илыш корным муын. Кугу ӱдыржӧ, Валентина,  ешыж дене Акпарсыштак ила. Радик пелашыж дене 5 икшывым ончен куштеныт.  Валя ден Радик кокайын тӱҥ эҥертышыже да полышкалышыже улыт, манаш лиеш. Люба ӱдыржӧ ешыж дене Чопай ялыште ила. Саша эргыже ешыж дене - Октябрьский олаште. «Альтернатива» заводышто пашам ышта. Ольга ӱдыржӧ ешыж дене Мешер ялыште верланен. Сельсоветыште пашам ышта. Кызыт Соня Абдулловна 12 уныкан да ик кугезе уныкан кувава улеш. 

Соня кокайын вачӱмбакыже шуко ойго возын. Чаманаш логалеш, 2014 ийыште Сергей эргыже, 2020 ийыште Света ӱдыржӧ черланен коленыт. Туге гынат Соня Абдулловна поро чонан еҥ улеш. Тудо яра шинчылтын ок мошто, сурт кӧргысӧ чыла сомылым ышта, икшыве да уныка-влакым, пеш куанен, тамле кочкышым ямдылен вуча.

Соня кокай, те пеш виян ӱдырамаш улыда! Тыланда пеҥгыде тазалыкым да кужу ӱмырым тыланена!