«Йоча-влакым таза илыш-йӱлалан шӱмаҥдыман»

- Алена Александровна, педагогикыш кузе логалында? Туныктымо пашалан молан лач физкультурым ойыренда?

- Мый Бирск районысо Шопкер ялеш шочын-кушкынам. Йолын пошкудо ялыш, Тошто Базан кыдалаш школыш, тунемаш коштынна. Изиэм годым юрист лийнем ыле, но шымше классыште шонымашем вашталте. Мемнан деке физкультурым туныкташ у туныктышо - Е.В. Князева (кызыт Тулкубаева) - тольо. Елена Веньяминовна урок-влакым моткоч оҥайын эртарен. Мемнам тӱрлӧ таҥасымашлашке кондыштараш, тренировкым эртараш, куштымаш-влакым туныкташ тӱҥале. Тудын дене путырак оҥай ыле. Лач тудо мыйым физкультурым туныктышо лияш кумылаҥдыш.

Кушко тунемаш пурышашым, могай экзаменым сдатлышашым умыландарыш. Тыге мый Благовещенск педагогика колледжын студентше лийым. Тушто «Учитель физической культуры, инструктор по физической культуре в ДОУ» специальностьым нальым. Вара, паша деч кӱрылтде, Башкир кугыжаныш университетын Бирск оласе филиалыштыже тунемым. 

- Кызыт могай класслаште пашам ыштеда? 

- Кызыт 5, 6, 8 класслаште физкультурым туныктем. Арняш 23 шагат погына, эше арнялан кок гана кастене волейбол дене тренировкым эртарем.

- Икымше урокдам шарнеда мо? 

- Уке, ом шарне. Нефтекамск оласе 10-шо школышто мый 2007 ийыште, Благовещенск педколледжым тунем лекмеке, пашам ышташ тӱҥальым. Тунам директор Г.Ш. Шайдуллин ыле. Мылам вигак кыдалаш звеном, 7-8 класслам, туныкташ ӱшанышт. Шкаланемат тунам латиндеш ий веле лийын. Тӱҥалтыште йӧсырак ыле, конешне. Класслаште кок-кум тунемше туныктышым колыштын огыл. Туге гынат кажныж деке корным муаш кӱлын, садлан пеҥгыдын йодшо, но тыгодымак чыным йӧратыше, поро лияш тыршенам. Южыж дене икмыняр гана мутланаш логалын. Тыге эркын икте-весе деке тунем шуна. 

- Урокышкыда чыла йоча уло кумылын коштеш, шылын кодшо уке? 

- Икымше-шымше класслаште йоча-влакын вий-куатышт шуко - чылан уло кумылын коштыт. Но кандашымше-латикымше класслаште «Мый черланенам, тидем-тудем коршта» манын, тӱрлӧ амалым кычалаш тӱҥалыт. Шылын кодшо-влакат лиедат. 

- Пашаштыда могай нелылык вашлиялтеш? 

- Пытартыш жапыште кагаз паша ешаралте. Кызытат ыштен пытарышаш гай ок чуч. Тыгеже моло нелылык уке. 

- Икшыве-влакым шке предметлан кузе шӱмаҥдеда? 

- Урок-влакым оҥайын эртараш тыршем. Тыгак йоча-влакым тӱрлӧ таҥасымашлан ямдылем. Тушто нуно кертмыштым сайынрак почын пуаш тыршат. Призовой верым налыт гын, эшеат тыршен заниматлат. Кӧлан предмет нелынрак пуалтеш, нуным физкультур дене научно-практический конференцийлаш ушаш тыршем. 

- Школ деч ӧрдыжсӧ (оласе, республикысе) спорт мероприятийлашкат ушнаш логалеш, очыни? 

- Куштылго атлетика, баскетбол, волейбол, мини-футбол, ече, спорт ориентирований, туризм - йочам-влак спортын чыла видше дене оласе таҥасымашлаште вийыштым тергат, чӱчкыдын призовой верлам наледат. Физкультур дене Всероссийский олимпиадылаш (тунемшем А. Миндиярова 2 верым налын ыле), республикысе Гагаринын Кубокшо лӱмеш таҥасымашыш ушнат. Волейбол дене оласе таҥасымашлаште кок ий почела икымше лийна, республикыште кумшо верым нална. 

- Пашаштыда мом эн тӱҥлан шотледа? 

- Тӱҥжӧ - йоча-влакым таза илыш-йӱлалан шӱмаҥдаш, спортым йӧраташ, тудын дене кылым кучаш кумылаҥдаш. 

- Кушкын толшо тукымлан пример лияш манын, физкультурым туныктышылан шкаланжат пеҥгыде кап-кылан, эре сай физический формышто лийман, очыни… Те тидлан мом ыштеда? 

- Икшывем-влак дене пырля куржталына, телым чодыраште ече дене коштына, коньки дене мунчалтена. Классем дене чӱчкыдын чодыраш походыш коштына. Эше моткочак иймашым йӧратем.