Марий психотерапевт

Тудо психотерапийыште естественно-психический методикын авторжо семын  2018 ийыштак Тӱнямбал кӱкшытан National Business Awards конкурсышто «Идалыкын сенсацийже» номинацийыште престижный премийым налын. Кызыт тудын методикыже тӱня мучко шарла, кугу учёный-влакым вес семын пашам ышташ тарата.  

Вера Александровнан ÿдыр фамилийже - Пасибаева. Ачаже, Александр Пасибаевич Пасибаев, ончыч школышто водитель-механиклан пашам ыштен, вара «Южарланнефть» предприятийыште нефть ден газпучым пыштымаште тыршен. Пашан ветеранже 2015 ийыште ош тӱня дене чеверласен. Аваже, Зоя Байрашевна Пасибаева, пашан ветеранже. Ӱмыржӧ мучко корным ыштымаште тыршен. Кызыт Ушмен ялыште ила, 85 ияш. 

Ешыште ныл ÿдыр кушкын: Вера, Людмила, Зинаида да Валентина. Нылытынат психотерапевтлан пашам ыштат. Кумытшо Москошто, а эн изишт Краснокам районысо Коян селаште илат. 

Йоча да самырык жап 

Вера Александровнан йоча пагытше Коян селаште эртен. Тудо изинек пӱртӱсым, еҥ-влакым эскераш йӧратен. «Изиэм годым мый «Молан кугыеҥ-влак илышлан огыт куане, эре тургыжланат, ойгырат?» манын шоненам.  Кугемме семын йодышемат вашталте. «Илышна куандарыше да пиалан лийже манын, мом ыштыман?» - шарналта Вера Янышева.        

Садланак, очыни, тудо шуко палаш тыршыше, чулым ӱдыр кушкын. Школышто чолга пионер, мураш-кушташ кумылан, спортлан шӱман лийын. Тидлан 1975 ийыште тудлан Шем теҥыз воктене верланыше «Артек» лагерьыш путёвкым пуэныт.   

8-ше класс деч вара Пермь кундемысе Чайковский олаште медицина училищым тунем пытарен. Вара шке ялысе рвезылан, Константин Янышевлан, марлан лектын. 1980 ийыште самырык еш Подмосковьеш илаш куснен. Тушто Павловский участковый больницыште медсестралан пашам ышташ тӱҥалын. Йоча-влак шочмеке, эре нунын пелен лияш тыршен: йочасадыш каеныт - тушко медсестралан пашаш пурен, школыш кайымекышт - школыш. 

Наукыш корно

2000 ийыште Вера ден Константин Янышевмыт Моско воктене пӧртым чоҥеныт. А воктенсе пошкудышт Моско оласе педагогика институтын ректоржо улмаш. Тудак, Вера Александровнан туныктышо койыш-шоктышыжым ужын, педуниверситетыш тунемаш пураш темлен. Но Вера Янышева педагогикым огыл, а психологий факультетым ойырен налын да тудым йошкар диплом дене тунем лектын. Тыге наукыш корно почылтын. 2008 ийыште психологий дене кандидатлык диссертацийым арален. Научный вуйлатышыже психологий наука доктор, профессор Борис Николаевич Рыжов лийын.           

«Шуко ий психолог семын пашам ыштымем мыланем теве мом умылаш полшыш: мемнан психикына посна закон почеш пашам ышта. А тиде вуйдорык дене кылдалтын. Мемнан вуйдорыкнаже компьютер гай. Тушто илышыште мо да кузе лийын, мом ужынна-колынна, нелылыкым кузе илен эртаренна, мом шоненна да шонена - чылажат «возалтын». Келгынрак «ончалаш» гын, тушто эсогыл ава-ачанан, кова-кочанан тукым гыч тукымыш куснышо илыш умылымашыштым «муаш» лиеш. Икманаш, вуйдорыкыштына чылажат шке кышажым коден. У методикылан эҥерташ гын, илышыштына лийше кочо шарнымашым, неле-йӧсӧ шижмашым чон, уш гыч «ӱштын» лукташ да вуйдорык гыч «эрыкташ» лиеш. Тунам чонна корштымым чарна, капкылна куштылемеш да таза лиеш. Тыге ме илышлан куанаш да сайлан утларак ӱшанаш тӱҥалына», - ойла аутоординационный психотерапийыште у, естественно-психический методикын авторжо Вера Янышева. А тидын марте тудлан психологий наукын тӱрлӧ направленийже дене шуко курсым эрташ, Российын тӱрлӧ регионыштыжо лекцийым лудаш, семинарым, студент-влак дене экзаменым, практикым эртараш, консультацийым пуаш да шуко тунемаш логалын. Чыла ыштыме пашан лектышыжат куандарыше. Вера Янышева таче психологий да психотерапийыште шым книган, кум монографийын да ятыр статьян авторжо. Ик книгаже эше издательствыште савыктымым вуча. «Чистый мозг» книгаже нерген тудо тыгерак палемда: «Тиде книга cылнымут книга огыл, а полыш книга. Кӧ шкаланже шке полшынеже, но психолог деке каен да шке ойгыжо нерген каласкален огеш керт, тиде книга лач тыгай еҥ-влаклан возалтын. Уло вет калыкыште тыгай ой, «Кажныжын шке тараканже» маныт. Мый психотерапевт семын тидым тыге умылтарем: мемнан ушышто улшо «тараканна» - тиде чоныштына «шинчыше» неле-йӧсына. Тудо шинчалан ок кой, но чоным туржеш, коржтара, омым пытара. Сандене илышна огеш куандаре, эре ойгырена, сай нерген огына шоно, кумылнам волтена. Тыгай годым кид велалтеш, нимом ыштыме ок шу да илышлан ӧпкелен илена. Тидым мый шылтен пыштыме «шÿкшак», вес семынже «тараканна» манам. Тудым уш-акыл гыч, чонна гыч ÿштын кудалташ гын, куан ден сайлан вер ярса. А илышыште сайже, кумылым нӧлтышыжӧ моткоч шуко уло, но ме илыш мучко чонышто нумалме нелылыклан кӧра тудым огына уж. Сандене еҥ-влак психолог деке коштыт да шкаланышт шке полшаш тунемыт. Но чылан специалист деке огыт кай, а книгам налын, умылен лудаш гын, шкалан шке полшаш лиеш, шонем».

Вера Янышева Москошто институтым почын. Кӱчыкын «МИППАН» маныт, кужу лӱмжӧ тыгерак йоҥга: Международный институт психологии и психотерапии аутоординационного направления. Тыгак психологий дене творческий мастерскойжо пашам ышта. 

Шӱжарже-влак

Людмила Айдимирова (Пасибаева). Кум ӱдыран ава, вич уныкан кувавай. Школ деч вара Нефтекамск оласе педколледжым тунем пытарен. Вера акажын  пашаже-влакым лудын, тудат психологий наукым шымлаш тӱҥалын. Моско оласе кызытсе академический образований институтышто психологий факультетым тунем лектын. Вера Александровна дене психотерапийым эртен да акажын творческий мастерскойыштыжо тунемын. Кызыт МИППАН-ыште студент-влак дене научно-практический пашам намия. 

Зинаида Кольчугина (Пасибаева). Куд икшыван ава (кок эрге, ныл ӱдыр). Марий кугыжаныш технический университетым тунем лектын. Ик жап Краснокам районысо администрацийыште пашам ыштен, вара Москош каен. Илыш тӧрсырым сеҥаш акаже-влак деке психотерапийыш кошташ тӱҥалын да, тудын пайдажым ужын, шкеат психологлан тунемаш пурен. Кызыт тунемеш да тыгодымак психотерапевт семын пашам ышта, Вера акажын институтыштыжо научно-практический пашам виктара.      

Валентина Данилина (Пасибаева). Вич икшыван ава, ик уныкан кувавай. Школ деч вара Бирск оласе медицина училищым отличий дене тунем пытарен. Вара, акаже-влакым ончен, Удмурт кугыжаныш университетын психологий факультетыштыже шинчымашым налын. Ятыр ий школлаште психологлан пашам ыштен. Вера Александровна дене психотерапийым эртен да акажын творческий мастерскойыштыжо тунемын. Краснокам районысо Коян селаште ила, Психологийын да психотерапийын тӱнямбал институтыштыжо (МИППАН) удалённо пашам ышта.