Коҥга кеч-кунамат кӱлешан

Коҥга тӱрлӧ лиеш. Кӱртньӧ гыч ыштымым, мутлан, походный условийланат келыштараш, мӧҥгыштӧ, озанлыкыште, моло вереат кучылташ лиеш. Лач тыгай, но ойыртемалтше оҥай коҥга нерген тудым ыштыше еҥ деч пален нальым.

Вячеслав Сабировын Бирскыште шкенжын «Аргон» фирмыже уло. Кӱртньӧ гыч могай гына арверым ок ыштыл, а коҥгаже - тӱрлӧ-тӱрлӧ…

Украиныште эртарыме спецоперацийыш мобилизацийым почмо деч вара тушко погымо еҥ-влакым ямдылыме ик верыш миен толмек, Вячеслав Александрович палаткыште илыше-влакын илышыштым саемдаш кок ий ончыч патентым налме коҥгажым келыштараш шонен пыштен. Тудо кугу огыл, но шокшым шуко пуымо да кужаш йӱлымыж дене ойыртемалтеш. Пу дене олтыман, нумал наҥгаен кусаркалаш лиеш. Кочкаш шолташ да вургемым кошташат пеш йӧнан. Мӧҥгӧ пӧртылмекыже, тидын нерген ола администраций вуйлатышылан каласкален. Коҥган могай улмыжым, кузе йӱлымыжым ончен лекмек, походный да боевой условийыште кучылташ моткоч йӧнан улмыжым шотыш налын, Башкортостан Республикын Вуйлыкшо Р. Хабировлан ойленыт. Тудо йӧплен, тыге «Аргон» фирмылан икмыняр партий коҥгам ямдылаш логалын, южгунам йӱдымат ыштеныт. Мобилизоватлыме-влакым ямдылыме лагерьыш гына огыл, спецоперацийыште мемнан республика гыч кучедалше дивизийлашкат колтеныт.

«Тыгай коҥгам ямдылаш икмыняр идалык кайыш, - манеш В.А. Сабиров. - Шонкаленам, технологийым, теорийым шымленам, Интернетыште кычалынам. Тыгат ыштен онченам, тугат… Чыла ыштен шуктымеке, 2020 ийыште тиде коҥгалан патентым налын кертым». 

А мо дене ӧрыктара тиде коҥга? Кӱртньын кӱжгытшӧ ныл миллиметран, калыкыште ойлымо «калай» коҥган гай вичкыж огыл. Кужашлан чыта. Кок камеран. Иктыже - пум йӱлатыме. Пу шуко ок кай, ик ӧлтӧ (изирак вич-куд моклака) кум шагат наре йӱлен кертеш, молан манаш гын коҥга ырен шумек, южым пуымо петыртышыжым регулироватлаш лиеш, изирак рожым кодымо годым экономный режимыш кусаралтеш. Но йӱлымӧ камер деч кӱшнӧ эше весе, изирак, верланен. Тушко коҥган шеҥгел велже гыч южым пуымо канал толеш, тидыже вторичный йӱлымым почаш, шокшым тыглай коҥга деч утларак пуаш йӧным ышта. Ты камерыште пу деч толшо шикш ылыжеш да йӱлаш тӱҥалеш. А мо тугай шикш? Тиде угарный газ, углерод, углеводород. Йӱлен пытыде, тӱжвак лекше тыгай составан шӱч южым аярта, экологийым пужа. А тыгай коҥган кугу температуран камерыштыже тудо пӱтынек йӱлен пыта да шикш олмеш шокшо пар гай лектеш. Тыге коҥган шокшым пуымо энергийже кок гана кугемеш, южышко лекше аярже 10 пачаш шагалемеш. А эше коҥган кок ӧрдыжышкыжӧ кӱртньӧ лаштыкым (конвекторым) пижыктыме. Тиде конвектор, йӱштӧ южым ӱлычын шупшын, кӱшкӧ шокшым колта, циркуляций дене  йырым-йыр ешартыш шокшым шара. 

Шке терген ончыде, «юзо» коҥга нерген лудшо-влаклан ойлаш шым тошт. «Аргон» фирмыш миен толшаш корнем жап шот дене изиш кужашрак шуйныш. Но шке кид дене кучен, текшырен ончымылан нимо ок шу. Коҥгаже, чынак, пеш чапле! Кеч-могай пӧлемым ырыкташ, оралтыште, озанлыкыште, пакчаште, моло чара верыште але пӱртӱсыштӧ кучылташ пеш йӧнан. Испытанийым шке эртаренам!