Пеҥгыде вий-куатан ӱдырамаш

Мутланыме коклаште озаватын моло кидпашажымат ончална. Тудын 1950 ий гыч тӱҥалын тачысе кече мартеланат келыштарыме тӱрлӧ мотор марий тувыр ден ончылсакышыже-влак улыт. Мый шкеж нергенат утларак каласкалаш йодым.

Галина кокам Мишкан район Ардаш ялыште шочын-кушкын. Кандаш классым тунем лекмек (Тунам кандаш але лу ий тунемыныт. - авт.) йолташыже-влак дене Крымыш пашаш каен. «Пашаш 16 ияш-влакым гына налыт ыле, - ойла тудо. - А мый 15 ияш гына ыльым, садлан акамын шочмо кагазше дене каяш вереште. Ик ий тудын лӱмжӧ дене виноградым поген коштым, а вес ийжылан шке документем денак кайышым. Тудо ийын виноград кылмен ыле, садлан крыжовникым погышна. Мыланем паша книжкам Харьков областьысе Артемовка ялыште почыныт. Тушто сакырушмен лукмаште ыштенам. Тунам кажне еҥлан 2 гектарым ойырен пуэныт. Ме Пошкырт кундем гыч 11 ӱдыр кайышна. Ик пӧлемыште пеш татун илышна».

Кокам каласкала, а мый чылт олагорак гай умшам карен колыштам, тунамсе тукымын пашам ышташ кугу да пеҥгыде кумылжо улмым семынем моктен шинчем. «А кунам тӱрлен шуктенат?» йодышемлан теве кузе вашештыш: «Мый Крымыште илымем годым тӱрлаш тӱҥальым, а вара Украиныште шукырак тӱрленам. Самырык улына, клубыш огына кошт, паша деч вара нимом ышташ. Акам-влаклан, шкаланем марлан каяш чылаже 100 утла тувырым тӱрленам. Марлан лекме годым мариемын чыла родо-шочшыжлан тӱрлыман марла тувырым чиктенам. Ожно тувырын кугурвалтыжым гына огыл, изурвалтым, шокш-влакым да  капламам чыла тӱрленыт».

Кызыт кокамлан 67 ий. Ынде кидпашам ок ыште, шонышым. Но тудо, пеҥгыде вий-куатан ӱдырамаш, яра шинчаш огыл манын, тӱрлӧ пеледыш, палас, тапычке-влакым крючокла. Кертмыж семын пакчаште шогылтеш. 

Кокамын ойлымыжым колыштын, кече эртымымат шым шиж, вольыкат толаш тӱҥале. Ожно, изирак годым, чылажымат вес семын умыленна. А ынде, жап эртымек, тунамсе пагытым ончалат да «Могай йомартле илыш лийын» манын шоналтет. Ӱдырамаш-влак, тӱҥ паша коклаште пычырик яра жапышт лийын гынат, кидпашаланат жапым муыныт, икшыве-влак ача-авалан полышкаленыт але уремыште модын куржталыштыныт - нигӧ мӧҥгыштӧ телефон паҥгам темдыштын але компьютер воктен шинчылтын огыл. А кызыт? Могай пагытыште илена? Чылан мӧҥгыштышт «шылын» шинчат, эсогыл вольык ончашат ӧрканат - ушкалым пытарат. Ялыште урем-влак шудо дене леведалтыт…

Кокам дене кутырымо деч вара ятыр жап ожнысо илыш вуем гыч ыш лек, мыйынат кеч ик жаплан тушко логалмем шуын колтыш.