ТАУ! САЛАМ! але Мо лийшаш, тудо лиеш (Ижевскыш миен толмо деч вара шонкалымаш)

А ик кече ончыч теве могай паша лийын кайыш: Вера деч сото телефонышкем увер тольо: «Поро кече! 15 октябрьыште Ижевскыште тендам (лӱмжӧ) вашлиеш». Туштак вашлийше еҥын телефон номерже возалтын. Мый писын гына «Тау!» манын возен колтышым. Ончем, тауштымо шомакем ныл еҥлан «кайыш». Тунамак «Тау!» мутан ик СМС-ше шкаланем тольо. Вера шкеж деке рушла толшо уверым мыланем «пижыктен» гына колтен манын, вара гына умылышым. «Икте шканем тольо, икте - Вералан, а кокытшо кӧ деке каен гын?» йодыш тунам вашмут деч посна кодо: иктат ыш йыҥгырте, иктат ыш вашеште.

А Ижевскыш кайыме кечын остановкышто Вералан пытартыш гана тудын деч уверым возымо номерышкак угыч темдальым шол. Ончем: адак уверем ныл вере «чоҥештыш». Ик тат гыч палыдыме номер йыҥгырта: ныжылге йӱкан ӱдыр теҥгече да таче палыдыме еҥ деч СМС-уверым налмыж нерген ойла да кӧ улмемым йодеш. Мый тудлан «Нелеш ида нал, тиде тыланда огыл, йоҥылыш каен» манын умылтарем, а шкеже ужам: Вера остановкыштак кок йолтошкалтышлан ончылнырак гына шога улмаш да тудат телефонышто СМС-уверым лудеш. Миен, вачыж гыч тӱкалтышым. Тыге ме остановкышто оҥайын вашлийна. Тиде жапыште мыйын телефонышкем СМС-увер тольо. Лудам: «Салам. Я на месте)))», да коктынат воштылына. Тетла йыҥгыртыше ыш лий.

Кастене, 9 шагат эрталтен, мемнам Ижевск ола вашлие. Поезд гыч волымеке, палемдыме верыш чумыргышна, тушто мемнам вашлийше рвезе вуча ыле. Палыме лийна. Ме коктын Йошкар-Ола гыч, Ирина Самара гыч, Анжелика Чебоксар гыч да эше ик рвезе, Саша, Саранск гыч улына.

Унагудышто ме Вера дене ик номерыш верланышна, Ирина ден Анжелика - вес номерыш. Ик пачашыштак лийынна. Икымше кечынже Удмуртийын Малопургинский ден Киясовский районлашкыже экскурсий дене намийышт. Икымше районыштыжо Бураново селаште чапланыше мурызо кова-влак дене вашлийна (нуно 2012 ийыште «Евровиденийыште» 2-шо верым налыныт ыле). Весыштыже - Карамас-Пельга ялыште - Удмурт тӱвыра рӱдерын пашаеҥже-влак вашлийыч, одо калыкын илышыже да йӱлаж дене палдарышт. Марий-влак семынак унамат вашлийын моштат, тамле кочкышышт денат сийлат, муралтен-чӱчкалтенат кертыт.

Кокымшо кечын Ижевск оласе Удмурт кугыжаныш национальный гимназийыш мийышна. Тушто мемнам кызытсе оласе школышто кок - удмурт ден руш - йылме-влакым туныктымо «Билингва» проект дене палдарышт. Келшыш! Тыгай проект почеш, келшыше база лиеш гын, марий йылмымат туныкташ лиеш.

Кечывал деч вара Ижевск оласе Калык-влакын келшымаш пӧртыштышт «йыргешке ӱстел» йыр мутланышна, а кастене конкурсым иктешлышт да сеҥыше-влакым саламлышт.

Кок кече жапыште ме, ныл журналист (Йошкар-Ола, Самара да Чебоксар гыч), икте-весына дене сайынак келшен шуктышна. Ирина, Анжелика, Вера да мый унагудышто эрдене да кастене пырля кочкаш коштна, экскурсий годымат, моло вереат пырлярак лияш тыршышна.

«СМИротворец-Юл» конкурсым иктешлыме деч варат, икте-весын налме наградыжлан куанен, ваш-ваш шокшын саламлышна.

Мемнан кокла гыч журналистикыште эн кужу жап - 37 ий - Ирина пашам ышта. Самара олаште кече еда лекше «Самарысе газет» редакцийыште тырша, конкурсышто «Печать» номинацийыште 1-ше вер дене палемдалте. Ешан, йочаже-влак, ӱдыр ден эрге, кугу улыт. Ирина таза илыш-кучыш дене ила, йолын кошташ, путешествоватлаш йӧрата. Ижевскыштат кажне кечын кастене да эрдене ола мучко йолын коштеш ыле.

Анжелика - шыма, мотор ӱдыр, кок йочан самырык ава. Чебоксарыште «Чуваш радиошто» («Тăван радио») продюсерлан пашам ышта. Тудат, мыйын семынак, «Радио» номинацийыште палемдалте, 2-шо верым нале. Кажне кечын экскурсий деч вара Анжелика заметке-влакым возгала ыле.

Вера шкеже Советский район Кельмаксола ял гыч. «Марий Эл Телерадио» компанийыште (кӱчыкынжӧ МЭТР) пашам ышта, тыгак Марий тӱвыра рӱдерын проектше почеш марий калыкын йӱла пайремже-влак нерген фильм-влакым сниматла. Конкурсышто палемдыме фильмже-влак Марий Элын 100 ияш юбилейже дене кылдалтыныт да «Интернет» номинацийыште 3-шо вер дене палемдалтыныт.

Мый «Радио» номинацийыш «Кугезе сугынь» цикл гыч кум передачым колтенам ыле. Нуно вӱд модмо кече, Ӱярня пайрем да марий Кугечылан ямдылалтме теме-влаклан пӧлеклалтыныт. Кугезына-влакын илыш-йӱлашт нерген каласкалыше передачем-влакым жюри кӱкшын аклен, «СМИротворец-2019» статуэткым, дипломым да шергакан пӧлекым кучыктыш.

Конкурсым иктешлымеке, унагудыш наҥгайышт. Ме адакат нылытын унагудо рестораныш чай йӱаш волышна (банкет деч вара темше лийынна, а чайым йӱмӧ шуын). Ресторан пелйӱд марте пашам ыштен, сандене ме тушто нылытын ласкан шинчылтна. Кок кече жапыште кушто лийме, мом ужмо да моло нергенат кумыл нӧлтын мутланенна, фото-влакым ончышна. Тунам тыге чучын, пуйто ме икте-весынам шукертак палена (Ӱдыр-влакат тыгак ойленыт), пуйто пырля пашам ыштена але ик верыште илена. Тыгай годым мут гыч мут лектеш, оҥай случай-влакат шарналтыт. Трук Вера Йошкар-Ола гыч Казаньыш кайыме жапым шарналтыш да остановкышто лийше оҥай нерген каласкалаш тӱҥале. Мыят тудын деке шке СМС-уверем дене ушнышым. Тиде жапыште Анжелика ойла: «А йыҥгыртенамже вет, Алевтина, тыланет мый. Икымше СМС тольо, нимом шым ыште. Кокымшо кечын адак тудо номер гычак СМС толеш. Икымше мутшо чувашла (Салам!) возалтын, вара - рушла. Ӧрынам, кӧ деч толмым умылашак шонен пыштышым да йыҥгыртышым». Шарналтышым йӱкшым да чынак - тудо! Ну, воштылна вет! Самара гыч Ирина мемнам колышто-колышто да «Мыят тыгай СМС-уверым налынамыс… Шогыза, кызытак телефонем луктам да ончыктем» мане да сумкажым пургедаш тӱҥале. Но мыланна уже ни телефон, ни СМС, нимо кӱлын огытыл, ме уло рестораным шергылтарен воштылаш тӱҥална (йӧра залыште мемнан деч посна тетла нигӧ уке ыле). Тыге, эрла мӧҥган-мӧҥгышкына тарванена манме кечын мый кумда Сандалыкын ончылгоч шижтарымыжым раш умылышым. А тыгай шижтарымашыже вет илышыштына эре гаяк уло - тудым ужын да эскерен гына моштыман.

Эрлашыжым эрдене ме нылытын унагудын икымше пачашыштыже икте-весына дене ӧндалалтын чеверласышна. Кумытын (мый, Вера да Ирина) мӧҥгӧ каяшат ик поездышкак шична, вагонна гына тӱрлӧ ыле. А Анжеликан поездше кастене гына лийын, сандене ме тудлан ик художникын выставкышкыже каяш ӱжмашым кучыктен кодышна (тудым мыланна экскурсовод «Марий Эл гыч ӱдыр-влак мыланем тӱткын колыштмышт дене полшышт» манын пӧлеклен ыле, но выставкыш каяш мемнан жапна ыш лий). А Анжелика миен.

Кызыт Ижевскыште лийме пагытым шарналтем да, чынжымак, эше ик гана кажнылан, кӧ дене вашлийынам, «Тау!» манме шуэш. Вет уло кумылын тауштымо мут, эше кугурак вийым налын, тый декетак порылык дене пӧртылеш. А осалым шонышо еҥ илышыште шкаланже келшыше «пӧлекым» налеш (южгунам йочажлан да уныкажлан логалын кертеш). Калык манмыла, умша дене ойлет (але ушет дене шонет) да нерет дене «шупшат». Тиде - Сандалыкын законжо. Палена ме тудым, огына пале, но тудо эре «пашам ышта». Теве мыйынат «Тау!», «Салам!» мутан СМС-уверем-влак, «сай журналист-влак дене палыме лият» манын, ончылгочак шижтареныт, да мый нунын дене пырля ушеш кодшо кок пиалан кечым иленам.