Пиалым шке таптыман…

Кажне еҥлан шочмыж годым могай-гынат пуйырымаш пуалтеш: ала Ош Кугу Юмо пуйыра, ала айдеме шке корныжым шке ойыра. Южыжо, ӱмыржӧ мучко еҥ ӱмыл йымалне коштын, каньыле илышым ила, а южыжо, Данко семын, ончылно ошкылеш, почешыже молымат вӱден наҥгая. Мый еш йолташна Александр Апкаримович Афлетуновым лач тыгай еҥлан шотлем.

А.А. Афлетунов 1944 ий 15 ноябрьыште Дӧртыльӧ районысо Ярмия ялыште илыше колхозник ешеш шочын. Еш кугу улмаш - куд эрге да кок ӱдыр. Апкар ачаже кужу жап колхозышто бригадирлан тыршен. Чыла неле сомыл кугу эргылан, Сашалан, логалын. Ачаже Сашам чыла вере пеленже кондыштарен, садлан эрге имньым кычкен-туаренат мошта, товар пашамат келыштара.

Саша тӱҥалтыш школым Ярмияште тунемын. А 1955 ийыште 5-ше классыш шым километр торасе Маядык кыдалаш школышко толын. Школ пелен интернат лийын гынат, эрге-влак кодаш пеш келшен огытыл, ыҥгайже дене мӧҥгӧ каяш тыршеныт. Сашат, телым ече ӱмбак шогалын, вашке гына тиде корным эртен.

Сашан ечылан шӱмаҥмыжым туныктышо-влакат ужыныт. Школышто да районышто эртарыме таҥасымашлаште чӱчкыдын вийым терген. «Пионерская правда» газетын призшылан 3 километрыш куржмаште эн сай результатым ончыктен - тудым Чап грамот дене палемденыт.

1962 ийыште А. Афлетунов кыдалаш школым тунем пытарен да Уфасе икымше технический училищыш тунемаш пурен. Тунем лекмеке, кум ий Уфасе химический заводышто монохлорный кислотам лукмаште операторлан тыршен. Вара кок ий электролизыште ыштен, туштыжо вишкыде хлорым, сылтым, водород ден соляной кислотам луктыныт. Пашаже пешат йӧсӧ, тазалыкым лунчыртышо улмаш. Рвезе «Труд» спорт организацийыш, вара «Спартак», «Урожай» ДСО-влакыш возалтын. Ече дене куржталын. Икымше спорт разряд дене шуко таҥасымаште химзаводын чапшым нӧлтен.

1968 ий шыжым Кумертау физкультур техникумыш тунемаш пурен. Тудо ийын республикысе, оласе кугу таҥасымашлаште вийым терген.

Техникум деч вара Дӧртыльӧ оласе икымше школышто физкультурым туныкташ тӱҥалын. Тунемшыже-влак дене пырля шкежат тӱрлӧ таҥасымашлашке коштын. 1971 ийыште ече дене районын чемпионжо лийын.

1972 ийыште Ярмияште кандашияш школ почылтын. Школ директор М.И. Петров коллективыш шке ялже гыч лекше туныктышо-влакым чумыраш шонен. Александр Апкаримовичымат мӧҥгӧ пӧртылаш ӱжын. Тудыжо торешланен огыл, физкультура да труд урок-влакым вӱдаш тӱҥалын. Тугодымак шкенжын «Восток» колхозшын чапшым нӧлтен, шуко таҥасымашке ушнен, район газетын призшылан эртарыме велогонкышто ончыл верым налын.

Александр Апкаримович шкенжын ӱмырашлык пелашыжымат ты школыштак вашлийын. Благовещенск педучилищым тунем толшо Бакале район Токберде ял ӱдыр, тыршышан, тыматле да чоткыдо койыш-шоктышан Римма Тимиргареевна рвезын шӱмжым пӱтынек авалтен. Вашке гыч у еш шочын. Ватыже, шинчымашым погаш шонен, Йошкар-Оласе пединститутым тунем лектын. Самырык еш Семилеткыште илаш тӱҥалын. Александр Апкаримович спортклубышто инструкторлан ыштен, «Чекмагушнефть» НГДУ-н чапшым нӧлтен. Ече дене веле огыл, волейбол, ядром шӱкалмаш, теннис, велосипед дене таҥасымашлаште эре ончыл верым наледен.

1977 ийыште, СССР-ысе моло самырыкъеҥ семынак, Александр Апкаримовичат Йӱдвелне шкем терген ончаш шонен пыштен. Ончыч шке каен, вара ешыжым (ынде кок икшывышт уло), Арсентий, Анастасий, Анатолий, Андрей шольыжо-влакым пеленже наҥгаен, чылаштлан йол ӱмбак шогалаш полшен. «Варьеганнефть» НГДУ-ш 5-ше разрядан операторлан пашаш пурен. Пашам тыршен ыштен, шуко рационализаторский предложенийым темлен. Тидым пеҥгыдемдыше удостоверенийже-влакат улыт. 1978 ийыште «Профессийже дене эн сай» лӱм дене суапландареныт, лӱмжым Чап оҥаш вераҥденыт.

1979 ийыште Александр Апкаримович «Стрежевойнефть» НГДУ-што нефть ден газ лукмо цехыште 5 разрядан операторлан ышташ тӱҥалын. Туштат пашам тыршен ыштен, соцтаҥасымашыш ушнен, нефть да газ лукшо оператор-влак коклаште эртарыме тӱрлӧ профессиональный усталык конкурслаште вийым терген.

Икшыве-влак кугем шумеке, уло ешге спорт дене заниматлаш тӱҥалыныт. Римма Тимиргареевна педучилищыште тунеммыж годымак физкультурым йӧратен, ече дене таҥасымаш-влакышке ушнен. Тудо ийлаште Афлетуновмыт еш шке кумылын «Еш стартыште», «Ачай, авай да мый - спортивный еш» таҥасымашлаште вийым терген да ончыл верлам наледен.

1985 ийыште Александр Апкаримовичлан «Латикымше пятилеткын ударникше» лӱмым пуэныт, у техникым кучылташ тӱҥалмылан планым темымылан окса премий дене палемденыт, а 1987 ийыште Малореченский нефть ден газ лукмо участкыш кусареныт. Ончыч мастерлан, вара кугурак мастерлан ыштен.

Тиде ийын тудым «За освоение недр и развитие нефтегазового комплекса Западной Сибири» медаль дене наградитленыт.

1993 ийыште Центральный Сибирьысе магистральный нефтепроводын производственный объединенийжын лӱмжым вашталтеныт, «Магистральные нефтепроводы Центральной Сибири» манаш тӱҥалыныт. Александр Апкаримовичым Стрежевский нефтеперерабатыватлыше предприятийыш 5 разрядан оператор-лаборантлан колтеныт. 2000 ийыште Самотлор нефть ден газ лукшо предприятийыш куснен. Туштат оператор пашам шуктен.

2002 ийыште Александр Апкаримович сулен налме канышыш лектын, но эше 2006 ий марте пашам ыштен. Пӧртыштӧ телевизорым ончен, шокшо чайым йӱын шинчен огыл, пашаш ӱжмӧ пагытыште эре миен, кунамже канаш але тунемаш кайыше мастер-влакым алмаштен. Тыршен ыштымыжым кугыжаныш кӱкшын аклен, «Заслуженный работник нефтяной промышленности Западной Сибири» чап лӱмым пуэн.

2006 ийыште Афлетуновмыт шочмо кундемыш илаш куснаш шонаш тӱҥалыныт. Ончыч Бирск олам келыштареныт - Ярмия дечат, Токберде дечат мӱндыр огыл, миен-толын кошташ лиеш. Шоҥгемме велеш шочшо-влак дене пырля илыме шуын. Пачерым налыныт. Яра пагытыште кол кучаш, тӱрлӧ вере канаш коштыныт. Афлетуновмыт пӱртӱсым йӧратат, пӱртӱс лоҥгаш лекташ жапым муашак тыршат. Еш йолташыштат шуко, кажныж дене кылым кучат, кертме семын полшат. Но Римма Тимиргареевнан «Мландыште шогылтмем, киярым, ковыштам, шоганым шке йыраҥем гыч кочмем шуэш» манмыжлан илашлан у верым кычалаш тӱналыныт. Тыге Кушнаренко поселкышто ик пӧртым келыштареныт. Тӱҥжӧ - пакчаже воктенак, вӱтажат уло.

Изинек ял пашаш шуаралтше вате-марийын шонымышт шуын: Римма пакча емыжым кушта, Александр кроликым, чывым, лудым онча. Ала-кушеч инкубаторым муын толын да шке чывиге, комбиге, лудиге-влакым лукташ тӱҥалын. Теве тыгай памаш гай вий-куатан улыт Александр Апкаримович ден Римма Тимиргареевна. А кеҥеж каныш жапыште уныкашт дене пырля пӱртӱс лоҥгаш лектедат, поҥгым, пеледышым, эмлык шудым погат, велосипед дене кудалыштыт. Римма Тимиргареевна Сашаж воктен кол кучашат йӧрата.

Александр Апкаримовичын лӱмжӧ Пошкырт мландыште веле огыл, кумда Российна мучко палыме. Афлетуновмыт еш, таза, тыгаяк самырык, ура чонан лийын, икшывыштымат, мемнамат куандарен шогышт.

Л. ЮСАЕВА.