Шкенжым пӱтынек туныктымо пашалан пуэн

Тошто Кульчубай ялыште 70 ий ончыч шочшо йоча шке ялысе тӱҥалтыш школышто тунемын, вара Чорай велыш шинчымаш корным такыртен, а кыдалаш образованийым пашам ыштыме коклаште Тымбай ялысе самырык-влакын тунемме школышто налын.

Геннадий Зайниевич шым икшыван ешыште кудымшо лийын. Зайний ачашт ден Шмалче авашт нуным изинек пашам йӧратыше, тыршен тунемшан лийышт манын куштеныт. Суртыштышт поян библиотека лийын. «Йоча годым лудмо книга-влак мыйын чоныштем да ушыштем ӱмырешлан келге кышам коденыт, - шарналтен каласкала Г. Зайнитдинов. - Ме эше ялысе библиотекыш куржталынна, яра жапнам книга коклаште эртараш тыршенна, шуко лудынна. Садланак, очыни, Гельсий изам журналист лийын. Тунамак районысо газетыш возгала ыле».

Школ деч вара кушко каяш? Бирск ола лишнак улмылан кӧра Г. Зайнитдинов тусо пединститутын физмат факультетышкыже тунемаш пурен. Тунам ялысе школлаште физикым да математикым туныктышо-влак ситен огытыл, садлан студент-влакым визымше курс гычак пашаш «кычкеныт». Геннадий Зайниевичым Тымбай школыш колтеныт, тушто тудо пел ий математикым туныктен. Йоча-влак дене пашам ышташ келшен.

1970-ше ий гыч Чорай школышто математикым туныкташ тӱҥалын, ик жап гыч тудым школ директорын воспитатлыме паша шотышто алмаштышыжлан шогалтеныт, а ынде теве 27 ий шке школым вуйлата.

Марий гимназийым райрӱдыштӧ почаш шоненыт улмаш, но тидлан ача-ава-влакын кумылышт, гимназист-влак коклаште шукыжым марий тунемше-влак кӱлыныт. Тыгай условийлан Чорай школ келшен толын, вет шинчымашым пуымо кӱкшыт, педколлективын ӱнарже, марий йылмым, литературым туныктымо паша, йӱла, калык тӱвыра шӱлыш лач тыште виян да келге улыт. Тидым Образованийым вияҥдыме башкир институтын Чорай школ пелен эртарыме экспериментальный площадкыжат пеҥгыдемден (2008 - 2012 ийла). Тунемше да туныктышо-влак регион-влак кокласе научно-практический конференцийыште вийыштым тергеныт, мастарлыкым ончыктымо моло усталык пашаштат чапым суленыт, тӱрлӧ конкурсышто да олимпиадыште эре ончыл верлам наледеныт. Конешне, школ вуйлатыше ден туныктышо-влакын паша опытыштымат шымленыт. Чыла тидым иктешлымек, республикысе Образований министерствын национальный йодыш да регион-влак дене пашам ыштыме шотышто пӧлкажым вуйлатыше Р. Кузбекова Чорай школышто марий йылмым да литературым туныктымым кӱкшын аклен, а директорым шочмо йылмым школлаште кузе туныкташ кӱлмӧ опыт дене палдараш Башкир телевиденийын «Поро кумыл» передачышкыже вияш эфир гоч мутланаш ӱжыныт.

Гимназийыште туныктымо дене гына огыт серлаге, шуко марий пайремым, уста еҥ, журналист да артист-влак дене вашлиймашым, республикысе марий туныктышо-влаклан семинарым эртарат, ӱдыр-рвезе-влак марла мураш, кушташ йӧратат, почеламут ден ойлымаш-влакым возгалат, газетлашке колтылыт да савыкталтыт. Школым гимназийыш савыраш директорлан шкаланжат туныктышо-влакын курсышто шинчымашыжым пойдараш, республикысе Обрнадзорышто проектым аралаш логалын. Тыге школ лӱмжым веле огыл вашталтен, материальный негызшым пеҥгыдемден да тӱжвал тӱсшым уэмден.

«1997 ий гыч тӱҥалын, тачысе кече марте мемнан туныктышына-влак 30 выпускникым медаль дене туныктен луктыныт, - кугешнен ойла гимназий вуйлатыше. - А самырык спортсменна-влак Российысе Президент таҥасымашын финалышкыже вич гана миеныт, тений адак республикыште сеҥеныт да кудымшо гана Анапыш каяш погынат».

Тыматле, ласка чонан, поро шинчаончалтышан гимназий вуйлатыше шке коллектившым шинчымаш тӱняште ӱшанлын вӱда. Тудо педагог лияшак шочын, кеч-могай йӧсылыкым эртен гынат, ойырен налме илыш корныжлан пырчат ок ӧпкеле, пӱрымашыжлан тауштен ила. Кугу кумыл дене пашам ышташ тудлан ешыжат ешартыш вийым пуа. Пелашыже, Алевтина Алексеевна, илышыжым педагог паша дене кылден, школышто руш йылмым да литературым вӱден. Нуно ныл икшывым йол ӱмбак шогалтеныт, шым уныкаштлан куанен илат.

РФ образованийын почетан пашаеҥже, БР образованийын отличникше, Я. Ялкайн лӱмеш премийын лауреатше, Мишкан районын почетан гражданинже, марий гимназийын данле вуйлатышыже да мудреч марий Г.З. Зайнитдинов шукерте огыл чапле лӱмгечыжым палемдыш. Таза лийза, Геннадий Зайниевич, умбакыжат марий шӱлышым вияҥдаш, калыкнан лӱмжым нӧлташ вийда шутен шогыжо, тек илышда пиал дене темеш, а ласка да поро кумылда калык коклаште шарла.

А. ГРИГОРЬЕВА.