«Мый сарын икшывыже улам»

Авам 1938 ий 8-ше июньышто Мишкан район Тӧргымдӱр ялеш шочын. Ешыштышт нуно шым икшыве лийыныт - Аняй, Ольга, Олина, Володя, Гриша, Маруся да Валентин. Аваже, мыйын кувавам, Оксиня лийын. Ачаже, Йыгнай, Кугу Ачамланде сарыште элнам тушман деч арален. Авам, ту жапыште изи лийын гынат, 1942 ийыште кочамым сарыш уло ял дене гармоньым шоктен ужатымым кызытат раш шарна. Кочамын шучко сар гыч нелын сусырген пӧртылмыжат шинча ончылныжо. Тунам эмганыше йолан Йыгнайым шочмо ялышкыже кок салтак конден коден. Ачаже, черле лийын гынат, паша деч посна илен огыл - ял кӱтӱм кӱтен, ик жап бригадирлан ыштен, теле вашеш йодшо-влаклан портышкемым лӱлен пуэн.

Сар ийлаште авамлан шуко йӱштӧ-шокшым ужаш пернен. «Изи годымак неле пашаш ушнаш логале. Ме чынжымак сарын икшывыже улына. Кочкаш ситен огыл. Коншудым, нулго шӱмым, шӱшӧ пареҥге гыч мелнам кӱктен кочкына ыле. Коҥгаш олташ пуат лийын огыл - олымым пӱтырен, коштен олтенна», - шарналтен ойла авам. Имне укелан кӧра авам ден кувавам вольыклан шудым олык гыч кастене, кӱтӱ деч вара, ушкал дене шупшыктеныт…

Тӧргымдӱр школым тунем лекмеке, авам ӱмыржӧ мучко гаяк ял озанлык пашаште тыршен: Андреевка ялысе фермыште сӧснам ончен, пасу пашаштат пӱжвӱдым йоктарен. Пашам тыршен ыштымыжлан авамым Аптыкаев лӱмеш колхозышто депутат лияш ӱшаненыт. Тидын нерген Чап грамотыжо да Мишкан райсоветын кучыктымо «За доблестный труд» медальже каласкалат.

Ешаҥаш жап шумеке, пӱрымаш тудым Чорай ялыште ончыкылык пелашыж дене палымым ыштен. Тиде историйым шергалаш мыламат оҥай ыле. Авам Чорай ялыш ургызылан пашам ышташ миен улмаш. Озаже тудым пошкудыш сомыл дене колтен (Пошкудыжо мыйын ачамын акаже лийын.). Но суртышто ик амырген пытыше рвезе веле (Ачам тунам МТС-ыште трактористлан ыштен.) ӱстел коклаште кочкын шинчен. Авам мо кӱлешым йодын да каен.

А кастене нуно икте-весым клубышто вучыдымын вашлийыныт. Тыге 1957 ийыште авам Андреевка ялыш Алексейлан марлан лектын. Ачам дене пырля нуно ныл икшывым кумда илыш-корныш луктыныт. Кова-кочам лу уныка ден вич кугезе уныка куандарат.

Авам ден ачам ынде латкумшо ий мемнан пелен Нефтекамск олаште илат. Авам уныкаже-влакым онча, сурт коклаште полышкала, кеҥежым мӧрым, поҥгым погаш мия, мончалан выньыкым ышта. Шочмо-кушмо кундемжымат огыт мондо - шӱм-чонышт йодмо годым авам ден ачамым Тӧргымдӱр ялыш авамын Володя шольыж ден Маруся шӱжарже дек унала кондыштарен толына. Тек авамын да ачамын ӱмыргорнышт умбакыжат поро да тынысле лиеш. Ме, икшывыже, уныкаже-влак, авамым шокшын саламлена да пиалан илышым тыланена.

В. АЛЬМАКАЕВ.