Ушан да чулым ӱдырамаш

Ӱдырын ача-аваже Шаран совхозышто пашам ыштеныт: ачаже вольыкым эмлен, аваже ӱмыржӧ мучко дояркылан тыршен. Тиде паша гычак пенсийыш лектын. Ачажын ӱмыржӧ кӱчык лийын, черланен, 46 ияш илыш дене чеверласен. Эше нылле ияш веле улшо аваже, Галина Давлетяровна, ныл ӱдыр да ик эрге дене кодын. Вич йоча гыч нылытшылан кӱшыл образованийым налаш полшен.

Роза, кумшо икшыве, 1970 ийыште Тошто Тумбагуш кандашияш школыш икымше классышке тунемаш пурен. Пионер, комсомол радамыште шоген, Павлик Морозов лӱмеш пионер дружинын председательже лийын. Мер пашам сайын намийымыжлан кудымшо класс деч вара «Артек» Всесоюзный пионер лагерьыште канаш путёвкым пуэныт. А кандаш классым пытарымеке, комсомол райкомын Чап грамотыжым кучыктеныт. 1978 - 1982 ийлаште Благовещенск педучилищыште тунемын. Туштат мер пашам намиен, группышто староста лийын. 1982 - 1987 ийлаште Марий кугыжаныш университетын историй да филологий факультетыштыже тунемын.

Историйым да обществоведенийым туныктышо дипломым налын, Пошкырт кундемыш пашам ышташ пӧртылын. Ик идалык Туймаза оласе 8-ше кыдалаш школышто историй да право, вара шочмо Тумбагуш школыштыжо историй да общество предмет-влакым туныктен. 1990 ий октябрь тылзыште комсомол райкомышто ыштыше марий рвезе Александр Минлигалинлан марлан лектын.

Тунамсе роно вуйлатыше Д.П. Каменев самырык ешым руш Писарево ялыш пашаш колтен. Александр Давлетгареевич кыдалаш школ директорлан да физикым туныктышылан, Роза Исламовна (ачалӱмжым кӱчыкын тыге маныт) историйым туныктышылан ышташ тӱҥалыныт. Тиде ялыште 18 ий иленыт, туштак Владимир ден Виталий эргышт шочыныт. Туныктышылан ыштыме годым пропагандист сомылым шукташ, «Знаний» обществым, Ӱдырамаш ушемым вуйлаташ логалын. Историйым туныктышо да школ директор деч посна ик сайлымашат эртен огыл. 2001 ий июньышто чулым ӱдырамашым ялсовет вуйлатышылан сайленыт. Тиде пашаште кандаш ий вийым пыштен тыршен. У, неле, палыдыме пашам шукташ пешак йӧсӧ лийын, но ялсовет депутат-влак, опытан пашаеҥ-влак полшеныт, туныктеныт. Кызытат, пырля пашам ыштыме Ольга Ахметьяновна Васильевам, Людмила Владимировна Афонинам поро мут дене шарналтен, таум ойла.

2009 ийыште Александр Давлетгареевичым ронош пашаш налыныт. Тыге марий еш Шаран селаш илаш куснен. У микрорайонышто кугу пӧртым чоҥен, райрӱдыштӧ илаш тӱҥалын. Кугу эргышт, Володя, Писар кыдалаш школ деч вара Уфасе медуниверситетым тунем лектын, Шаран селасе рӱдӧ больницыште врачлан ышта. Ешаҥын, шешкыштын пашажат медицина дене кылдалтын. Коча-ковам Камила уныкашт куандара. Минлигалинмытын Виталий эргышт Шаран селасе кокымшо школ деч вара Уфасе авиационный университетын пытартыш курсыштыжо тунемеш. Вашке гыч дипломан инженер лиеш.

Роза Исламовна йоча библиотекым вуйлата да районысо рӱдӧ библиотека директорын икшыве-влак дене пашам ыштыме шотышто алмаштышыже улеш. «У пашам мылам чот келша. Мый йоча-влак пелен лияш йӧратем. Ме, ныл пашаеҥ, шуко мероприятийым эртарена. Библиотекын фондыштыжо 28 тӱжем утла книга уло. Чаманем, марлаже шагалрак, да эше нуно шке лудшыштым шуэн вашлийыт. Шуко марий йоча шке шочмо йылмыжым ок пале. Шкеже марий уламат, марий йоча мемнан деке толмо годым тудден шочмо йылме дене кутыраш тыршем. «Марий улат вет, айда марла ойласена», - манам. «Мый мутланен ом мошто, икмыняр шомакым гына палем», - вашешта тудо. Марла книгам пуэн, аваж дене пырля лудаш темлен колтем», - чон вургыж ойла книгагудын озаже.

Районысо рӱдӧ библиотекын директоржо Н.Ю. Мишина пашаеҥже нерген шуко поро мутым каласыш: «Роза Исламовна пашам тыршен ышта, иктаж-мом шонен пышта гын, тудым мучаш марте шукта. Эре йоча-влак коклаште улеш, шуко мероприятийым ямдыла. Библиотекыште йоча писатель-влак Чуковскийын, Бартон, Михалковын да молын юбилейышт вашеш пайрем касым, литератур кечым, путешествийым эртарат. Ий еда апрель тӱҥалтыште Йоча книга арня мучко школ гыч толшо йоча-влакым оҥай мероприятий дене вашлийыт, кумшо арняжын «Библиойӱд» акцийыш ӱжыт. 15 майыште Ешын кечыже годым «Еш альбом», «Мыйын тукымвожем», «Эн лудшо еш» мероприятий-влакым эртарат. Июньышто школысо кеҥеж лагерьыште каныше йоча-влак дене пашам ыштат Библиотека воктен кеҥежымсе лудмо залым почыт. Инвалидын кечыже годым, спонсор-влакым муын, инвалид икшыве-влаклан пайремым тарватат, книга, журнал да йоча-влакын кондымо кидпашаштым выставкыш чумырат, нунылан культурный программым, пӧлекым ямдылат. Тыге йоча-влакын вес ганат библиотекыш толаш кумылышт почылтеш».

Йоча библиотека «Батыр», «Теремок», «Радуга» йочасад-влак дене кылым куча. Йоча-влак воспитательышт дене пырля экскурсийыш, писатель-влакын юбилей пайремышкышт, ача-авашт дене пырля книгалан толыт. Йочасадысе лудшо-влаклан еш формулярым почыт. Библиотека районысо музыкальный школ, йоча усталык пӧрт, школ библиотека-влак денат партнер семын пашам ышта.

Икманаш, библиотекыште илыш шолеш. Кажне ийын тӱнямбал, элысе, республикысе тӱрлӧ акцийлаште, конкурслаште вийым тергашат жапым ситараш тыршат. Инвалид йоча-влаклан эртарыме республикысе конкурсышто кумшо да кокымшо верым налыныт. Йоча-влак лудаш йӧратышт, книгалан шӱманрак лийышт манын, Роза Исламовна чот тырша.

Илышыштыже эше вес йыжыҥат уло - тиде мер паша. Тудо ыштет гын веле ворана. Роза Исламовна Шаран районысо «Марий вий» национальный культур автономий вуйлатышын культура йодыш-влак шотышто алмаштышыже улеш, чыла документацийым намия. Районышто эртарыме чыла марий мероприятийыш уло кумылын ушна.

Р.И. Минлигалина чыла шотыштат уста, но оҥай, илышыште шкенжын вержым кузе акла? «Мый лӱмлӧ еҥ омыл, чапланаш шонен огыл, кажне кечылан куанен илыше марий ӱдырамаш улам!» - вашештыш чолга еҥ.

Май тылзыште Р.И. Минлигалина 55 ияш чапле юбилейжым да 27 майыште Библиотекарь-влакын кечыштым палемда. Мыят тудым шочмо кечыж дене шокшын саламлем.

Г. АХМЕТШИНА.

Снимкыште: Р. Минлигалина.