«Корак ялемлан пӧлеклем»

«Вашлийын, шинчаваш мутланымашлан нимо ок шу, - ойла Диана Михайловна. - Марий-влак акрет жапыштак умыленыт: пырля илен гына чыла нелылыкым сеҥаш лиеш. Ик верыште шочын-кушшо-влак ӧрдыж кундемыш каят гын, пырля чумыргаш тыршат, землячествым ыштат. Кажнылан шочмо вер-шӧр эн шерге, эн лишыл. Коракыште илыше-влакат ялышт дене кугешнат, тудым нимучашдымын йӧратат. 

Пӱрымаш шукыштым вес кундемыш наҥгаен гынат, шочмо ялышт дене кылым огыт йомдаре».

Корак ялым чапланда-рыше-влак кокла гыч иктыже - Я.Я. Янгубаев. Шукерте огыл тудлан 75 ий темын. Яныбай Янгубаевич 1979 ий гыч 2010 ий марте «Эрвел» куштышо калык ансамбльым вуйлатен. Тудын пашажым кӱкшын аклыме. 1976 ийыште Я.Я. Янгубаевым «Башкир АССР тӱвыран сулло пашаеҥже», 1996 ийыште «Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже» чап лӱм дене палемденыт. Яныбай  Янгубаев 1948 ий 5 январьыште Корак ялыште шуко икшыван ешеш шочын. 1965 ийыште Стерлитамакысе культпросветучилищыш тунемаш пурен. Кок ий гыч тудым Совет Армий радамыш налыныт. 1969 ийыште училищым тунем лекмеке, Мишкан селасе тӱвыра пӧрт пеленсе куштышо калык ансамбльын художественный вуйлатышыжлан шогалтеныт. Кӱчык жапыште ансамбльын лӱмжӧ республикыште гына огыл, Россий кӱкшытыштат чапланен. 1972 ийыште республикысе  смотрышто лауреат лийын, 1973 ийыште Всероссийский смотрышто ойыртемалтын. 1984-1989 ийлаште Яныбай Янгубаевич Челябинскысе кугыжаныш тӱвыра институтышто заочно тунемын. «Эрвел» ансамбльын чапше йырымваш шарлен. Тудын выступленийжым телевидений дене ончыкташ тӱҥалыныт. Ансамбльлан Италийыште  марий калыкын тӱвыражым ончыкташ ӱшаненыт. Таче «Эрвел» куштышо калык ансамбль Мишкан районын визитный карточкыжлан шотлалтеш. Мишкан районын почетный гражданинже, Башкортостанын да Россий тӱвыран сулло пашаеҥышт Я.Я. Янгубаевын вашлиймаште ойлымыжым землякше-влак уло кумылын колыштыныт. Тудо Корак тӱҥалтыш школышто тунемше-влаклан «Тывырдыкым» куштымо шотышто мастер-классым ончыктен. Корак-влак Яныбай Янгубаевичлан ялысе уста ургызо А. Шамшитован ургымо марий тувырым чиктеныт. 

П. Антонов шке возымо почеламутшым лудын. Петр Абдулаевич 1951 ийыште Корак ялеш шочын. Чорай кыдалаш школым тунем лекмеке, 1969-1971 ийлаште Совет Армий радамыште служитлен. Профессийже дене механизатор. Кеҥежым комбайн дене пашам ыштен, телым фермыште слесарь-кочегар лийын. Петр Абдулаевич ден Рита Иргубаевна пелашыже куд икшывым ончен-куштеныт. Таче нуным латкум уныка куандара. Почеламутым тудо самырыкше годым возаш тӱҥалын, но айманышанрак улмыжлан кӧра возымыжым шукыж годым мындер йымалныже арален. 

Корак клубысо вашлиймаште Монар ялсоветым вуйлатыше Ю. Яншаев кажне тукым почешыже пале кышам кодымо нерген ойлен. Тидын нергенак Корак ялын вес шочшыжо, кызыт Монар ялыште илыше Д. Байметова, ушештарен. Тудын педагогика стажше 40 ийыш чумырга.

Корак ялыште шкеныштын «Каргинский вестник» газетыштым луктыт улмаш. А4 форматан кок лаштыкан газетым Г. Янсубаева ямдыла, лӱмын ойырымо еҥ тудым сурт еда тугок шалата.

Вашлиймаште «Корак ялемлан пӧлеклем» муро книган презентацийжым ыштеныт, тидыже кужу жаплан шарнымашеш кодеш. Калык муро-влакым шукерте ожно Корак ялын шочшыжо Макиян Шамыкова поген да возен коден. Книган авторжо нерген Людмила ӱдыржӧ ден Елеза шешкыже ойленыт.

Макиян Шамыкова 1942 ий 17 майыште Корак ялеш шочын. Самырыкше годым Свердлов кундемыште торфым лукмаште пашам ыштен. Погымо оксаж дене ургымо машинам налын. Пеш сай ургызо лийын, моткоч мастарын мурен. 17 ияш улмыж годым тудо марий такмак-влакым погаш тӱҥалын да 96 лаштыкан тетрадьым муро дене темен. Кӱшыл Шогертен ялыш марлан лектын. Сергей Салиев пелашыж дене Людмила ӱдырым да Олег эргым куштеныт. Макиян Салиева  сӧснам ончымаште тыршен, фотокартычкыже эре Мишкан совхозын Чап оҥаштыже кечен. Тудо 1998 ий 30 октябрьыште илыш дене чеверласен.

Олег Сергеевич пелашыжым аважын шочмо ялыштыже вашлийын. Елезам марлан налмеке, нуно Кӱшыл Шогертен ялыште илаш тӱҥалыныт. Макиянын мурым возымо тетрадьшым лач тудо муын. «Тиде рукопись чуланыште лийын, - шарналта Елеза Михайловна. - Тӱс кайыше вынер сумкаште 1959 ийыште икымше мурым возымо тетрадь киен. Кидыштем пеш шергакан материал улмым мый вигак тогдайышым. Нине такмак-влакым лудын, Корак ялын илышыжым пален налаш лиеш. Елеза Михайловна тетрадьыште возымым шымлаш тӱҥалын, вара муро-влакым компьютер дене поген. Тудлан икшывыже-влак полшеныт (Елеза ден Олег Салиевмытын кок эргышт да ик ӱдырышт уло.). Тыге «Корак ялемлан пӧлеклем» муро сборник шочын. Тудым кӱсеныште кондыштараш лийже манын келыштарыме. 

Вашлиймашым Корак ялысе «Рвезылык» мурышо ансамбль сӧрастарен. Верысе тӱҥалтыш школышто тунемше-влак мастарлыкышт дене уна-влакымат, ял калыкымат куандареныт. Икымше классыште тунемше З. Сайсанова тошто марий куштымашым ончыктен. Тале музиканче, Корак ялын шочшыжо, ӱмыржӧ мучко водительлан ыштыше И. Мурадымовын тальянкым шоктымо семже почеш чылан «Кандырам» куштеныт. 

Тыгак уна-влаклан тувыртыш кочмо пайремым ончыктеныт. Тувыртышым В.К. ден И.Г. Васинмыт суртыштышт кӱктеныт да чыла йӱлажым ончыктеныт. Суртоза сулен налме канышыште улеш, озавате ондак школышто марий йылме ден литературым туныктен, кызыт библиотекыште пашам ышта.