«Кайыкем» тул лоҥгаш чоҥешта

Черемис (тыште тудым тыге лӱмдат), изирак салтак котомкам поген, угыч корныш тарвана. Ынде тудо тыглай салтак гына огыл, разведчик, шпион да эше артиллерийский корректировщикат. «Кузе тыгай изи гына чоҥештылше кӱртньӧ падыраш сар илышым вуйге савырен кертеш ала?..» «Алексей, ты гана пашат нелырак лиеш, - кӱрльӧ шонкалымыжым командирже. - Ял вес могырно тушманын РСЗО-жо (залп тулын реактивный системыже) шога. Штурмовой отрядлан ончыко каяш мешая. Тидыжат нимат огыл ыле, да нунын «шинчашт» пеш пӱсӧ - артиллеристыштлан кушко снарядым логалтышашым шижтаренак шогат. Тыланет кертмет семын саде сотанам кычал муаш кӱлеш».

Алексей кум тылзе дрон дене пашам ышташ тунемын. Кажне кечын тренировка, матчасть, теорий. Иктаж-могай йоҥылышым колтен гын, инструктор чоҥештылаш эрыкым пуэн огыл. «Чоҥештымет годым могай йоҥылышым колтышыч? Умыландарымешкет, кавам от уж. Тыйын мастарлыкет деч салтак илыш шога. Шоналте», - манын. «Школышто, университетыште тунемат. Эше тыште тунем  коеш», - мугедын, рвезе садак шке пашажым сайын шуктен да кум тылзе гыч БПЛА шотышто специалист лийын шуын.

Икымше гана чоҥештылмыже тачат ушыштыжо. Ояр кечын каваште ик пылат лийын огыл. Кожла коклаш шылын, икымше гана южыш нӧлталалташ  ямдылалташ пижын. Тиде жапыште вуйыштыжо мо гына пӧрдын огыл?! Ик тат гыч изи «кайыкше», писын кава помышыш кӱзен, тушман мланде могырно йомын. Тыште-тушто «шинчаж» йымалне мланде чытырнен, мотор пасу олмеш снаряд воронка-влак койыныт. Пӱртӱс кӱртньӧ йӱр дене шортын. Теве дроным пурлашке шупшаш тӱҥалын. Киямат! Кава гыч мландым ончен, векат, монден. Ойлен вет инструктор - нунын РЭБ-ышт пашам сайын ышта, эре диапазон частотам уэмден, пеленгатор дене чыла шерын коштеш! «Кайык» эркын мланде дек лишемын. Рвезын саҥгаштыже пӱжвӱд шырчен йоген. Пурлашке лупшалын - нимо шот лектын огыл, шолашке - тыгакак. Ик пагыт гыч ала-кузе дронжым кӱшкӧ лупшал колтен. Управлений шке радамышкыже куснен, «шинчаже» пыкше тушманын эҥыремышвотшо деч утлен.

Кызыт тидым шарналтен, семынже шыргыжалынат колтыш. Эх, мом гына ужаш да чыташ пернен огыл?! Иктаж-кӧлан ойлет гын, огешат ӱшане докан. Артиллерийын ваш-ваш дуэльым эртарымыж нергенат шуко гана колын: «коллегыштын» шылын шогалме верым кычалыт да, верештмек, ваштарешыже кӱртньӧ да тул вийым колтат. Икмыняр жап гыч тудат тиде «модышыш» ушнен - тудын гай салтак-влакым, нунын управлений пунктыштым кычалаш тӱҥалын. Нуныштат нерен шинчен огытыл. Икана дронын мӧҥгӧ пӧртылмыжым эскерен шуктеныт да тыманмеш Алексейын шылме верже воктен снаряд-влак пудешташ тӱҥалыныт - ваштареш артиллерий пашам ыштен. Рвезе погыжым вашкерак чумырен да вес блиндажыш лупшалтын. Лач тыгодым шойылныжо шӱшкымӧ йӱкым колын шуктен. Икмыняр секунд гыч снаряд пудештме йӱк пылышлан солнен.

Тыглай еҥ шона дыр: «Дрон дене пашам ышташ мо йӧсыжӧ?» Да, самырык еҥлан куштылгырак докан. Пуйто виртуальный тӱняште иктаж-могай оҥай модыш дене модат. Но… модыш ден илыш коклаште пе-е-еш кугу ойыртем! 

Ошкылмыж годым эше ик шарнымаш ушешыже возо. Тушман артиллерий ятыр жап пехотылан ик тыныс кечымат пуэн огыл: йӱдшӧ-кечыже мландым кӱртньӧ йӱр дене леведын, ротацийым да эвакуацийым эртараш мешаен. Кок арня Черемис, омым палыде, нуным кычалын. Ты кечылаште ятыр «кайыкым» йомдарен да шкежат чуч веле азырен кидыш логалын огыл. Ик кечын кас лишан пӱнчер лоҥгаште ала-мо волгалтмыла чучын. Черемис, вашкыде, «шинчажым» чодыра велыш савырен.

Тушто, пӱнчер коклаште, англичан гаубице шылын шога улмаш, да туге чаплын! Лӱмын кычалат гынат, кечывалым сорта тул денат от му. Шкенжым палдараш огыл манын, Алексей координатым писын штабыш колтен да «кайыкшым» кава помышыш нӧлталын - вучаш да ончаш. Пӱнчер деч мӱндырнӧ огыл, олык лапыште, изэҥер модын йоген. Кенета бах! мӱгыралтен. Руш орудий пашажым тӱҥалын. Пурлаште, шолаште, пӱнчер ончылно ятыр снаряд пудештын. А гаубице умбакыже тыгакак шоген. «Эх, «кайыкем» бомбо гай лиеш гын, тудым вигак йӱлалтем ыле», - шоналтен шуктен веле, тул сескем гаубицым авалтен. Вес кечын тудлан каласеныт: Алексейын полшымыж дене гаубицым гына огыл, тыгак шылтен пыштыме боеприпас-влакым пытареныт. Теве тыгеат лиеда. Кычалат иктым, а муат весым.

Кече чодыра вес могырно койын йомеш. Черемис воктен полышкалышыже кышаж почеш ошкылеш - у верыште шудо коклаште мо улмым от пале: «лепесток, колокольчик але растяжка». Рвезе шукерте огыл гына Алексейын гаяк курсым тунем лектын, кугурак йолташыжын мутшым колыштеш. Но трук… «Авай, ынде мыят чоҥештылам» шонымаш дене Черемис чодыра лоҥгаште йомо…