Икте-весылан ӱшанен илыман

- Мальвина, айда тышеч тӱҥалына: пелашет дене кузе палыме лийында?

- Мый Тынбай ялеш шочын-кушкынам. Пелашем дене шке ялыштем палыме лийынна. Йолташыж-влак дене ик кеҥеж кастене пошкудо ял гыч клубыш толыныт ыле. Вес ял гыч толшо самырык-влак вигак шинчаш пернат, мемнан ялысе рвезе-влак гай огытыл. Тудын койыш-шоктышыжо, мутланен колтымыжо вигак келшеныт. Ик ий гыч сӱаным ыштышна. Ростислав эргына шочмеке, пелашем армийыш кайыш. Но тудым тора кундемыш ышт колто, шкенан республикысе Алкино военный частьыште служитлыш. Каныш кечылан толын, эргына дене жапым эртарен. Ик ий вашке эртен кайыш, армий гыч пӧртылашат жап шуо. Но ик кечын тольо да «Мый контрактым возышым» манын каласыш. Тыге ме 2012 ийыште Самара областьысе Рощинский военный олаш илаш куснышна. 

- Самырык ӱдырамашлан изи икшыве дене йот кундемыште йӧсӧ лийын докан?

- Ондак йӧсӧ ыле, нигӧм пален омыл. Икымше гана командировкыш кайымекыже, ме авам деке Тынбай ялыш толна. Ава пелен кунам уда лийын? Чӱчкыдын кошташ тӱҥалмеке, тудо каласыш: «Ӱдырем, тышке да тушко коштметым чарне, те еш улыда. Кунам икте тушто, весе тыште - тиде еш огыл». Тыге каласымеке, мӧҥгӧ толмем чарнышым. Жап эртымеке, йолташ-влакым муым, военный режим дене илаш тунемым. 

Тыге Мальвина вес илыш корнышко шогалын. Жап эртымеке, ешыште ӱдыр шочын. Но илыш эше ик нелылыкым пуа манын, кӧ шонен? Асель ӱдыржӧ нелын черланен. Чер дене кужун кучедалмеке, илыш дене чеверласен. Ала ойгым мондаш манын, пашам ыштен, Мальвина эмлымверыште ковид дене черланыше-влакым ончаш тӱҥалын. 

Кече почеш кече эрта. Илыш умбакыже кая. Ростислав эргыже визымше классыште тунемеш. Мальвина пашаште лийме годым эргыжым ончаш пошкудо Надя кова полышкален. Кунам пукшен, кунам школышкат ужатен колтен. Тудлан Мальвина кугу таум ойла. 

- Эргыч нергенат палыме шуэш. Кузерак тунемеш? 

- Ростислав сайын тунемеш, тунемме чырыклан икмыняр «нылытан» отметке гына лектеш, спорт дене кылым куча, йот йылмым тунемеш, юнармеец улеш. Тиде йоча-влакым ушышо военно-патриотический толкыныш пураш шкевуя йодмашым возен, экзаменлан ямдылалтын. Полководец-влакын лӱмыштым, лӱмлӧ дата-влакым тунеме. Кудло йоча гыч кумлыжо экзаменым сайын кучен. Нунын коклаште Ростислав эргымат лийын. Юнармеец-влакын пашашт шуко: музейыш, шоҥго-влаклан полшаш, тӱрлӧ субботниклаш коштыт. Тиде тудлан келша, кугеммекыже, ачаж семынак военный лийнеже. 

- Мальвина, олаште илымеке, чыла вере руш йылме дене кутырыман. Те ешыштыда могай йылме дене мутланеда?

- Ме марий улмына деч огына вожыл. Могай калык гыч улыда манын йодыт гын, марий улам манын ойлем. Ешыште марла гына кутырена. Ростислав марий йылме деч посна нимогай йылме дене огеш кутыро ыле. Кунам йочасадыш каяш жап шуо, изиш тургыжланымаш лекте. «Йоча-влак дене кутырен ок мошто. Тушто тудлан йӧсӧ лиеш, очыни?» йодыш-влак вуйыштем пӧрдыныт. Но тудо рушлат писын мутланаш тӱҥале да кызыт англичан йылмымат сайын пала. Ава-ача-влак йочаштым шочмо йылмылан огыт кумылаҥде гын, тидым нигӧ ок ыште.

 - Ачаже СВО-шко логалмеке, Ростиславын койыш-шоктышыжо вашталтын огыл?

- Эргылан ача садак лишылрак. Ачаже воктене уке улмылан йӧсӧ гынат, ок ончыкто. Кунам канаш толеш, икмыняр кече эре почешыже коштеш, кастене ятыр жап коктын чон почын мутланен шинчат. Икана школышто мероприятий эртен. Тушто тудо почеламутым лудын. Ачам мыйын почеламут лудмемым колжо ыле манын, шонымашыжым лаштыкеш возен. Тидым ужын, ме тудлан пӧлекым ыштенна. Пелашем йӱдым мӧҥгӧ пӧртыльӧ. Эрдене Ростислав, писын погынен, школыш лектын кайыш, ачаже мӧҥгыштӧ улмым ыш уж. Почеламутым лудын пытарымеке, ачаже тудын дек сценыш лекте. Залыште шинчыше еҥ-влак шинчавӱд дене ончышт. Ачаже СВО-што улмылан Ростислав ынде тунемын. Шкенжым кугырак семын куча. Чыла пӧръеҥ пашам ышташ тырша. 

- Мальвина, пелашет чӱчкыдын йыҥгырта?

- Кертмыж семын. Но икана тудо кок арня ыш йыҥгырте. Тургыжланенам гынат, эргымлан ончыктен омыл, а эргым эре ойлен: «Авай, ит ойгыро, чыла сай лиеш». Икана эрдене паша гыч тольым гына, пачер омсам тӱкалтышт. «Кӧ толын? Эргым школыш кайыш гына, ала тудо иктаж-мом монден?» - шонем семынем. Омсам почмеке, йот еҥ-влакым ужым. Нуно пелашет йомын манын каласышт. Вара нимат ом шарне, вуй ушем йомдаренам. Шуко шинчавӱдым йоктарышым, ойгырышым. Икана кечывалым мален колтенам да омым ужам. Пуйто Асель ӱдырем мылам сырен да уло шыдыж дене мыйын ваштарешем парняжым рӱзен шога. «Удам шонашат ит тошт!» манеш. Тиде омо деч вара икмыняр кече эртымеке, пелашем йыҥгыртыш. «Мальвина, мый денем чыла сай, таза улам. Тендан деке йыҥгыртен шым керт, сото кыл уке ыле», - каласыш тудо. Тидын деч вара иканат удам шонаш шым тырше. 

- Пелашетын СВО-што улмыжлан ик ий лиеш. Тынар жап тудын деч посна илымеке, тидлан тунем шуыч ала?

 - Эркын тунемам. «Айда пӧртыл тушечын, угыч шочмо кундемыш каена», - ойленам тудлан. «Мыйын тушто йолташем-влак улыт. Мый нуным нигузе коден каен ом керт, тидыже предательстве дене иктак лиеш», - вашештыш тудо. Мом ыштет - пӱралтын. Тудын мутшым мый аклем, садлан кеч-кунам, кеч-кушто тудлан полышым пуэн шогаш тӱҥалам. Лач икте-весылан ӱшанен гына ме тиде йӧсӧ жапым илен лектын кертына.