«Еш - эн кугу поянлык»

Маргарита 1959 ий 18 февральыште шочын. Илья ачаж ден Наталья аважын икымше ӱдырышт улеш. Кум шольыжо - Женя, Гера, Эдик - шке ешышт дене посна илат. 8 классым тунем лекмек, ӱдыр Бирск оласе медучилищыш фельдшерский пӧлкаш тунемаш пурен. 1979-ше ийыште дипломан специалист паша корныжым Чорай участковый больницыште тӱҥалын. Ик жап гыч Измар ялысе ФАП-ыш кусареныт. 1980-ше ийыште ешаҥмеке, Тынбайысе ФАП-ыште патронажный медсестралан паша вер лектынат, шочмо ялышкыже куснен. Тиде пашам 20 ий утла шуктен, ик ийым темыдыме йоча-влакын тазалыкыштым эскерен, арнялан ик гана суртышкышт коштын. Йодын мийыше кажне еҥлан, йӱдшӧ-кечыжым ончыде, полшаш тыршен. Кызытат полыш кидым шуялташ эре ямде: кӧлан ой-каҥашым пуа, кӧлан уколым ышта. Пашажым сайын шуктымылан ик гана веле огыл районын таумутан серышыж дене палемдалтын. Здравоохранений системыште оптимизаций тӱҥалмеке, 2006-шо ийыште сокращенийыш логалын. Йӧратыме паша гыч каяш йӧсӧ лийын гынат, тидым сеҥен лекташ вийым муын. 2008-ше ийыште Маргарита Ильинична социальный пашаеҥлан ышташ тӱҥалын. Ончыч илалше 7 еҥым ончен гын, вара 13 еҥышкат шуын. Договорышто ончыктымым гына огыл, сурт кӧргысӧ чыла сомылым ворандараш тыршен. Пошкудо У Тынбай, Кульчубай ялла гычат йодшо-влак лийыныт, шукыж годым йолынат кошташ пернен. Пашам моштен да йӧратен шуктымыжлан район администраций тауштымо серышым кучыктен. 2018-ше ий гыч сулен налме канышыште улеш. Сай илыш верч ойгыртышо ӱдырамаш кызытат ял илышыште, мер пашаште чолгалыкым ончыкта.

Игорь - Шаяхмет (Ленин орденын кавалерже) ден Ольган (кумдан палыме марий журналист Гельсий  Зайниевын акаже) ешыштышт кумшо икшыве, 1959-ше ий 14 апрельыште йыгыр пелашыже Лариса дене ош тӱняш толыныт. Ешыштышт Лёня изашт, Тоня акашт да Владик шольышт улыт. Луымшо класс деч вара Кушнаренко селасе ял озанлык техникумышто тунемын, зоотехник специальностьым налын. 1977-1979-ше ийлаште Хабаровск олаште службым эртен, старший сержант званий дене шочмо кундемыш пӧртылын. Паша корныжым «Первомайский» колхозышто тӱҥалын, кок ий комсомол секретарьлан ыштен. 1980-ше ийыште кугу марий сӱаным эртареныт, шукертак палыме да ваш келшыме Ритам пелашыжлан ойырен. Игорь Шаяхметовичын паша книжкаштыже тыге возалтын: 1982-1985 ийла - Тынбай бригадын бригадирже, 1985-1993 ийла - ялысе сӧсна фермын зоотехникше, 1993-1997 ийла - заправщик, 1997-2003 ийла - лӱдыкшыдымылык шотышто инженер, 2003 ий гыч тачысе кече марте - школысо кочегаркын операторжо. 

Игорь Шаяхметович кеч-могай пашалан вуйын шога. Вольык черлана гын, эре полшаш ямде. Ял илышым тӱзатымаште тракторжо дене эре ончылно. Вате-марий коктынат мураш-кушташ йӧратат. Жапыштыже Игорь ялысе «Эрвел шӱдыр» фольклор да этнографий ансамбльын участникше лийын, Эстонийыштат шке мастарлыкыштым ончыктеныт. Ритат «Изэҥер» ансамбль дене пырля мастарлыкшым ончыкта. Коктын вольыкымат ончаш огыт ӧркане: ушкалым, шорыкым, сӧснам, чывым ашнат, мӱкшым кучат. Изинек пашаш шуаралт кушшо  вате ден марийже чыла вере шуаш тыршат, кӱлеш годым тӱшка пашамат шке сомылышт деч ончыкрак шындат. 

«Олмапу пеледышыж дене мотор, еш - шке шочшыжо-влак дене», - ойлат калыкыште. Тиде тыгак. Вате-марий Шайбаковмытат шке икшывышт да уныкашт-влак дене кугешнен кертыт. Тиде ешыште кум икшыве - Юрий, Дима, Юля - кушкын шуыныт. Коча ден ковам 6 уныка куандара. Рвезе-влак школым ший медаль дене тунем лектыныт, шӱжарыштат иза-влак деч почеш кодын огыл, аттестатыштыже чыла «визытан». Кумытынат олимпиадылаште, конкурслаште, тӱрлӧ таҥасымашлаште школын чапшым араленыт, эре ончылно лийыныт. Мыланемат нуным туныкташ пиал логалын. Тыршышан, мут колыштшан, эпле, кугуракым пагалыше, поро кумылан лийын кушкыныт. Чыла тиде койыш ешыште вияҥеш, ача-ава деч кусна манам гынат, йоҥылыш ом лий, шонем. Школышто тунеммышт годымак рвезе-влак баян да гитар дене шокташ тунемыныт, а Юля смотрлаште эре мурен. Шашке, шахмат ешыште йӧратыме модыш лийыныт. Ече, баскетбол, кир спорт дене секцийлаште шке мастарлыкыштым вияҥденыт. Дима школышто тунеммыж годымак кирым нӧлтымаште спорт мастерыш кандидат нормативым темен. Тыршен тунеммаш, спорт дене кылым кучымаш, ача-авалан полшымаш, пашаш шуаралт кушмаш - тиде ешын йӱлаже.

Школ деч вара Юрий Бирск оласе пединститутын физика-информатика факультетыштыже шинчымашым поген. Шке тунемме Тынбай школыштыжо 5 ий информатика предметым туныктен. Кызыт Йӱдвел кундемыште «Везерфорд» ООО-што вахте йӧн дене инженерлан ышта. Удмуртийысе кугыжаныш университетын М.С. Гуцериев лӱмеш Нефть да газ институтшым тунем лектын, «нефтегазовое дело» специальностьым налын. Суртым чоҥен, ешыж дене Бирск олаште ила. Олеся пелашыже (Курмызак ялын ӱдыржӧ) йочасадыште воспитательлан ышта. Ешыште кок икшывым куштат. Максим 11-ше, Ева 6-шо классыште тунемыт. Коктынат икымше класс гычак куштылго атлетика дене заниматлат, кӱкшытыш тӧрштылмашым ойырен налыныт. Максим таҥасымашлаште ик гана веле огыл сеҥыше радамыш логалын. Пытартыш жапысе икмыняр сеҥымашыж  дене тендамат палдарем: 2023 ий июль тӱҥалтыште Москваште Российын первенствыштыже - 2 вер, 2023 ий июньышто Чебоксар олаште Приволжский федеральный округын первенствыштыже - 1 вер, 2024 ий январьыште Челябинск олаште юниор да 20 ияш-влак коклаште - 1 вер. Максим Шайбаков республикысе сборный командын членже улеш, спорт мастерыш кандидат, Башкортостан вуйлатышын стипендийжым налеш. 2019-ше ийыште Уфаште эртыше Тӱнямбал йоча модмаште вийжым терген да тиде ийынак Кремльысе ёлкыш ӱжыныт, 100 тӱжем теҥге грантлан сертификатым кучыктеныт. Еват изаж деч почеш огеш код. Тунеммаште - отличница, 2024 ий январьыште Стерлитамакыште республикын первенствыштыже 3 верыш лектын.

Дима школ деч вара Уфасе нефтяной университетыште шинчымашым поген. Паша корныжым «Башнефтехимремсервис» ООО-што тӱҥалын, мастерын пашажым шуктен. Ик жап Благовещенск оласе «Полиэф» заводышто инженер-механиклан ыштен. Кызыт «Уфаоргсинтез» ПАО-што синтез аппаратчик улеш. Таче мартеат спорт дене кылым куча. Республика кӱкшытыштӧ эртарыме ече дене таҥасымашлаштат эре вийжым терга. Кирым нӧлтымаште Мишкан районын чапшым ик гана веле огыл арален. 2023 ийыште Мелеуз олаште эртарыме «Сельские игры» таҥасымаште икымше лийын. Паша организаций-влак коклаште эртарыме республикысе таҥасымашлаштат эре ончылно. Нефтекамск олаште спортын телымсе видше-влак дене эртарыме спартакиадыште (2023 ий) 2-шо степенян, кеҥежымсе 28 физкультурно-спортивный фестивальыште (кир спорт дене) 1-ше степенян диплом дене (2023 ий август, Уфа ола) палемденыт. Пашаште да спортышто кугу кӱкшытыш шумыжлан Д.И. Шайбаковлан «Башнефть» АНК ПАО-н генеральный директоржо А.Н. Лазеевын 2023 ий июльышто кучыктымо Чап грамотыжат шуко нерген ойла. Дима ден Лена пелашыже (Тынбай ял ӱдыр) кок ӱдырым куштат, Благовещенск олаште еш пыжашым чоҥеныт. Пелашыже 10-шо йочасадыште воспитательлан тырша. Аделия ӱдырышт 7-ше, Арина ӱдырышт 5-ше классыште тунемыт, коктынат отличница улыт. Англичан йылмым тыршен тунемыт, Аделия тений республикысе олимпиадыште сеҥыше радамыш логалын. Ӱдыр-влакат спортлан шӱман улыт: Аделия акробатика, Арина аэробика дене тренировкыш коштыт, тӱрлӧ таҥасымашлаште ончыл верлам наледат. Теве икмынярже: Аделия «Спартак» олимпийский резерв спорт школын Уфаште эртарыме виш первенствыштыжат, Уфасе Октябрьский районын эртарыме тыгаяк таҥасымаштат 3-шо лийын. Арина Самарский областьыште «Волга - 22» таҥасымаште 3-шо, Татарстан Республикысе Мензелинск олаште (2022 ий май) икымше, Туймазаште «Ступень к успеху» таҥасымаште (2023 ий сентябрь) икымше верым сеҥен налын. 

Юля школ деч вара Бирск пединститутышто тунемын, биолог-химик специальностьым налын, лаборантлан ышташ тӱҥалын. Тиде жапыштак медико-фармацевтический колледжыште шинчымашым поген да илышыжым тиде профессий дене кылден, Бирск райбольницын аптекыштыже тырша. Саша пелашыж дене (Нерге ялын рвезыже) эрге ден ӱдырым куштат. Артемий 4-ше, Валерия 2-шо классыште тунемыт, коктынат аэробика дене заниматлат. Пелашыже Йӱдвел кундемыш вахте йӧн дене пашаш коштеш, ешышт дене Бирск олаште илат. Валерия, изирак улеш гынат, ака да иза-влак деч примерым налеш. Кодшо тунемме ийыште ача-авам, коча-ковам икмыняр сеҥымаш дене куандарен: Новосибирск олан Кубокшо верч кучедалмаш гыч 2022 ий декабрьыште Валерия Байгазова 3-шо вер дене, а 2023 ий ноябрьыште Самара ола гыч 2 медаль дене пӧртылын; мужыр дене куштымаште икымше, тӱшкан куштымаште кокымшо лийыныт.

Кок тукым Шайбаковмыт ешын илыш-корныштым ончал лекмеке шижат: тыште пеҥгыде койыш-шоктыш тукым гыч тукымыш кусна. Тыршен тунеммашлан, пашам лийже манын шуктымылан, поро койышлан, спортышто шуаралташ чыла йӧн ышталтеш.

«Пиалан ешын тӱҥ ойыртемже могай?» манын, кажнышт деч посна йодым гынат, ача-ава, икшыве-влак ик семынрак вашештышт: «Икте-весым пагалымаш, таза илыш-йӱлам кучымаш, поро кумыл да ваш келшен илымаш». 

Россий Президент Владимир Путинын Указше почеш 2024-ше ий Ешын идалыкше семын палемдалтеш. Еш - чынжымак, айдемын эн кугу поянлыкше. Тудым нимо денат вашталташ ок лий. Еш деч моло нимоат тыгай шокшым да пиалым пуэн ок керт. Вет сай еш - тиде элнан, кундемнан, калыкнан поянлыкше!