Туныктышо лияш шонен

Мыйын авам, Екатерина (Кумушчас) Ивановна Ахмедьянова, 1920-шо ий 29-ше февральыште Калтаса районысо Арбан ялеш (Кызыт Краснокам районыш пура.) шочын. 1926-шо ийыште ачашт (кочам), ныл икшывым коден, ош тӱня дене чеверласен. Илыш неле лийын. Туге гынат авам 1928-ше ийыште Ушмен ялысе тӱҥалтыш школышто ныл классым тунем лектын. Паша шуко логалын, ятыр жапым авам Тельман лӱмеш колхозышто эртарен. 1934-1937 ийлаште Ушмен ялысе тичмаш огыл кыдалаш школым тунем лектын. Тудо ийлаштак учкомын председательже лийын. Тыршен тунемын, умбакыжат тунемаш шонен. 1937-1940-ше ийлаште Эльян педучилищыште шинчымашым поген. Ту жапыште ачамат туштак тунемын.

Авамым распределений дене Байкибаш районысо Шопкер ялыш туныктышылан колтеныт. 1940-ше ийыште туныктымо пашам тӱҥалын. Пенсийыш лекмешке, кумло кум ий утла Шопкер школышто туныктышылан ыштен. Ялысе школышто воктенсе татар, руш да мӱндыр марий ялла гычат тунемше-влак ятыр лийыныт.

Мемнан деке тунам Шопкер, Пайкемучаш (Нагретдиново), Чолко (Пчелка), Ямбатыр, Кӱдыр-памаш, Куянчи, Купнуж, Косабан ялла гыч ӱдыр-рвезе-влак тунемаш коштыныт. Шым классым тунемаш шонышо Пӱрöмучаш да Козаш, Чабык, Чäпäш, Ӱткӱстö марий ӱдыр-рвезе-влак ялыштына тунемыныт. Аваемын ойлымыж гыч, икымше ий йоча-влакым туныкташ да колыштараш йöсырак лийын. Молан манаш гын тунам южгодым ик классыште тӱрлö ийготан ӱдыр-рвезе-влак пырля тунемыныт. Курнуж ялысе (Накаряково, Мишкан район) кугу капан эрге-влак мут колыштдымо лийыныт. Ик жап эртымеке, нунат кöн кидыш логалмыштым умыленыт: авам пеҥгыдын йодшан туныктышо ыле. Дисциплиным чот кучен моштен. Тудо географийым туныкташ тӱҥалын, а кокымшо сменыште тӱҥалтыш классым туныктен. Кок смена дене кум ий (1943-шо ий марте) ышташ логалын: туныктышо-влак ситен огытыл. Ятыр ий йоча-влаклан марий йылмым да литературым туныктен. Тылеч посна авам тӱрлö конкурсым, спектакль да концерт-влакым ямдылен, совхоз пашашкат шуын. Авамым уста организатор семын паленыт. Авторитетшат кугу лийын. Тудо эше мураш-кушташ уста улмыж дене ойыртемалтын. Садлан ятыр жап ик пайремат тудын деч посна эртен огыл. Тӱрлö пайрем годым Куянчи МТФ, Пайкемучаш ферме пöртыштö пашазе-влаклан докладым лудын, концертым ямдылен. Тыгай пашалан куштылго лийын, ачамат полшен (1940-ше ийыште сарыште сусыргымо деч вара тудат Шопкерыш пашаш толын.). Пошкудо Мишкан районысо Козаш, Укозаш, Арзамат, Йылыш яллашке концерт дене миеныт. Корныш тунам имне дене (кеҥежым орва, телым тер) тарваненыт. Палыше еҥ, тунемшыже-влак тидым кызытат порын шарнат. Ешыштына авамын район администраций, РОНО, профсоюз, партий комитет, совхоз, район газет, конкурслаште налме тӱрлö чапкагазже-влакым саклена. Авам агитатор пашам уста вӱден да «десятидворка» мероприятий-влакым эртарен. Тудым шуко гана калык заседательлан сайленыт.

«Ну, Катя, тый мыйым тюрьма гыч утарышыч» манше павай-влакат лийыныт. Ӱдырамаш-влак авам деке тӱрлӧ йодыш дене толыныт. Тудым «адвокат» маншыжат лийын. Я пелашыже кредалын, я кочывӱдым подылшо лийын, я икшывыж дене иктаж туткар - авам чылаштланат шомак да ой-каҥаш дене полшен, уке гын, суртышкышт лӱдде миен. Садлан мыланнат, икшывыже-влаклан, пример лийын. Самырыкше годым комсомол радамыш ушнен, но партийыш молан дыр пурен огыл. Пура гынат лиеш ыле, вет кöргӧ чонжо дене чылт чын большевик лийын. Марий йылмым туныктымыж годым факультативым да марий драмкружокышто занятийым эртарен. Тушто шке возымо лу утла «У вий» рукописный журналым луктыныт. Кум-ныл номержым пера да чернила дене возымо, молыжым - авторучка дене. Журналын лӱмжат шкеж нерген раш ойла: у вий. Тушто у илышым, социализмым чоҥымо, Ленин нерген возымо. Журналышке краеведений темымат: ялын историйжым, колхоз, школ илышым, вер-шöрым - пуртымо. Шуко тӱрлö йомакым да такмак-влакым возымо.

Ялыш Йошкар-Ола, Мишкан район, пошкудо ял гыч марий концерт толын гын, мемнан деке пурыде каен огытыл. Авам ден ачам нуным эре сайын вашлийыныт. Ме авамын-ачамын шым икшывыже кушкынна. Кудытшо ӱмырыштым туныктымо профессий дене кылденыт. Авам-ачам шуко икшыван лийыныт гынат, мемнан дене суртыштына кок шочмо акам, изам, чӱчӱм - икманаш, родем-влак тунемме жапыште иленыт, пырля-пырля школыш коштыныт. Авамын ойлымыж гыч, кочкаш ӱстел коклаш кок черет дене шинчыныт. Иканаште шыҥен огытыл. Наградыже-влак гыч авамын куд медальже да ик орденже лийыныт. Ме нуным кызытат саклена. Тиде «За доблестный труд», «100-летие В.И. Ленина», «Ветеран труда», 1,2,3 степенян «Материнская слава» медаль-влак да 3-шо степенян «Материнская слава» орден. Ешна кугу лийын гынат, кок кувавамат мемнан дене пырля, ваш келшен, ик суртышто иленыт. Ерсола кувавам, Арбан кувавам - коктынат Шопкерыштак шоҥгемыныт. Авам кужу ӱмырым илен огыл гынат, ялын историйыштыже кугу кышам коден.

Автор:В. ИБУЛАЕВ. Шопкер ял, Караидель район.

Читайте нас:

Новости партнеров

Был стипендия кемдәргә түләнә?

На уровне молекул

Азык-төлеккә талон системасы кертелергә мөмкин

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».